19 Mart 2024, Salı

Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması)

26 Ekim 2013, Cumartesi

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu

-Annem doktor bey! Artık yürüyemiyor, ayakları yere yapışık sanki! Bir de unutkanlık ile idrar kaçırmaları başladı. Film çektirdik, "su toplanmış" dediler. Ameliyat önerdiler ama bir faydası da olmayabilirmiş. Ne yapalım doktor bey, bize bir yol gösterin!

Beyin omurilik sıvısı ne kadardır? Nereden üretilir? Neden vardır?

Beyin içinde boşluklar vardır. Ventrikül adı verilen bu boşlukların içinde ise beyin omurilik sıvısını üreten yapılar bulunur. Üretilen sıvı beyin içindeki delik ve kanallar yolu ile beynin dışına - beyin zarlarının arasına - çıkar. Burada da beynin ve omuriliğin etrafını sararak onları bir yastık gibi korur. Bu sıvı basit bir ifade ile 2 su bardağı kadardır. Bu sıvı sayesinde biz beynimizi olduğundan daha hafif hisseder ve darbelere karşı da koruma sağlarız.

Beyin omurilik sıvısı beyinde neden artar? Hidrosefalide hangi bulgular gözlenir? Nasıl tanınır?

Beyin omurilik sıvısı artışında basitçe iki sebep olmuştur. Ya üretim artmıştır ya da giderde bir tıkanıklık ile taşma oluşmuştur. Tıkanma en dış kısımda bulunan, beyin omurilik sıvısını süzerek kan dolaşımına geçmesini sağlayan "süzgeç" yapılarında olabileceği gibi, iç kesimlerde bulunan delik ve kanallar nedeniyle de olmuş olabilir. Kanal tıkanmaları doğuştan ya da sonradan ortaya çıkan kanama, bası yapan kitle nedenli olabilir.

Beyinde sıvı toplanması hidrosefali (hidro sıvı, sefal baş anlamındadır) adıyla anılır. Çocukta kafatasını oluşturan kemikler kapanmadığı için beyindeki bu sıvı artışı başı büyütür. Erişkinde ise kemikler kapanmıştır. Kemiklerin ayrılamaması nedeniyle kafa içine giren her "fazla madde" -ki bu kan olur, su olur değişmez- kafa içindeki basıncın artmasına yol açar. Artan sıvı ile artan basınç beyin dokusunu sıkıştırır, onun itilmesine, gerilmesine, baskı altında kalmasına yol açar. Sıklıkla baş ağrısı, çift görme ve kusma ortaya çıkar. Ayrıca kişide durgunlaşma ve uykuya meyil durumu gözlenir.

Yakınmalar kafatası içinde olmaması gereken bir yapıyı (su - kan - kitle) işaret ettiğinde mutlaka beyin görüntüleme yöntemleri yapılması gereklidir. Bu yöntemler arasında beyin tomografisi ve manyetik rezonans görüntüleme sayılabilir.

Normal basınçlı hidrosefali nedir? Neden ortaya çıkar?Hangi yaşta gözlenir? Hangi klinik bulgular ile gelirler?

Normal basınçlı hidrosefali ise beyinde basınç artışı olmadan var olan sıvı miktarının artması durumudur. Fizik kuralları gereği sıvı artışı = basınç artışı olmalıdır. Ama beyin dokusu küçülür ya da sıvı çok yavaş bir süreç içinde artarsa, esneme - genişleyebilme artar ve basınç artışı olmaz.

Neden ortaya çıktığı halen bilinmemektedir. Beyin omurilik sıvısının geri emilmesindeki yetersizlikten kaynaklandığı düşünülür. Kendiliğinden daha çok ileri yaşta ortaya çıkan bu durum, ayrıca beyin kanamaları sonrasında, başın çarpılmasından sonra ya da geçirilen beyin iltihaplanmalarından sonra da ortaya çıkabilir. Sebep farklı bile olsa hastalık birbirine benzer şekilde seyreder.

Hekime gitmeyi gerektiren en önemli yakınma yürümede yavaşlama ve yürümede zorlanma durumudur. İdrar kaçırma ve unutkanlık ta bir diğer bulgudur. Ancak bunların gelişmesi sonraki süreçlerde olur. Ayaklarda yere yapışık - mıknatısla bağlı - gibi yürüme olması özellik taşıyan bir durumdur. Adımlar kısa ve ayak havaya kalmaz. Önceleri yaşa verilen idrar kaçırma durumu ve unutkanlık giderek artar ve zaman ilerledikçe bunun yaşın getirdiğinden daha ağır olduğu fark edilir.

Yaşlanma ile ilişkili beyin küçülmesi ve boşlukların genişlemesinden nasıl ayrılır?Nasıl tedavi edilirler? Ameliyata yanıt verip vermeyeceği nasıl anlaşılır? Ameliyata kim karar verir?

Yaşlanma ile beyin kalınlığı incelir, incelme sonrasında da beyin boşlukları genişler. Oysa normal basınçlı hidrosefalide beyin kalınlığı normal iken sıvı artışı olur. Beyin fonksiyonları bu nedenle bozulur. Fazla sıvı buradan atılmalıdır! Tedavide beyine yeni bir "gider yolu" yapılır. Yol beyin boşluğundan (ventrikülden) karın boşluğuna olur ve yapılan işleme "ventikülo-peritoneal şant" ameliyatı denir. Basit bir mantık ile açılan yeni yol genellikle iyi işler ama kusursuz da değildir. Etkili olmama, tıkanma, enfeksiyon geliştirme gibi sorunları vardır. Bel sıvısı boşaltımı ile yakınmaların düzelmesi, sıklıkla cerrahinin faydalı olacağını işaret eder. Ameliyat edilen on kişinin ancak 7 - 9'u klinik fayda görür. Hastalığı tanıyan nörolog ve nöroşirurji uzmanları klinik izlem ve incelemeler ile durumu ortaya koyar, ama operasyon için son sözü her zaman olduğu gibi yine hasta ve yakınları söyler. 



Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi