19 Mart 2024, Salı

Vitamin B12 ve sinir sistemi

23 Nisan 2013, Salı

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu
-Geceleri yürümekte zorlanıyorum! Dengesizleşiyor ve hatta düşüyorum. Bacak ve ayaklarım da bir garip! Yanıyor, karıncalanıyor, buz gibi olup ısınmıyor ve üşüyor. Kan testleri yaptırdım, hafif kansızlığınız var dediler. Demir hapı önerdiler onu kullanıyorum. Biraz daha iyiyim eskiye göre ama yine de yolunda gitmeyen bir şeyler var. Hem spor yaparım hem de kötü alışkanlığım yoktur! Bir tek et yemem, o da kabahat değil hani. Düzelir miyim, neyim var benim?

Vitamin B12 nedir? Ne işe yarar? Neden eksiklik olur?
Vitamin B12 suda eriyen bir vitamindir. Fazlalılığı olmaz, vücutta birikmez. İhtiyaç olduğunda e altında olması yani düzenli alınmış olması gerekir. Gıdalarda ve özellikle hayvansal ürünlerde vardır. Sinir kılıfının sağlamlığı için gereklidir. Sinir kılıfı da bilginin bir yerden başka bir yere ulaştırılması için olmaz ise olmaz nitelikte bir yapıdır. Ayrıca kan hücrelerinin çoğalması sırasında, kan hücrelerinin olgunlaşması için de gereklidir.

Eksiklik durumu farklı nedenler ile olabilir. Vitamin B12 içeren gıdalar (et ve et ürünleri) tüketilemez ise olmadığı için eksiklik olur. Ekonomik nedenli ya da isteğe bağlı et yememe olabilir. Vejeteryan kişiler - açlık grevi yapanlar bu açıdan risk taşırlar. Yine alınmasına rağmen barsak sisteminden emilemez ise de eksiklik olur. Mide yaş ilerledikçe yapısal olarak değişir. "Atrofik gastrit" denen durumda vitamin B12 emilimini sağlayan taşıyıcı madde salgılanması bozulur ve vitamin B12 emilemez. Mide cerrahi olarak çıkarılır ise de emilim bozukluğu yaşanır. Mideden sonra gelen ince barsak denen bölgede parazitlerin yerleşmesi ile de sonuç yine benzerdir. Emilim bozukluğu olur ve kana vitamin B12 geçemez. Kan vitamin seviyesi düşüktür.

Eksikliğinde hangi hastalıklar olur? Hangi klinik bulguları verir?
Eksikliğinde en sık gözlenen durumlardan birisi ayaklarda daha belirgin olan uyuşma, karıncalanma ve yanmadır. Bu durum sinir kılıflarının etkilenmesi sonrasında olur. Sinirlerden omurilik aracılığı ile beyine iletilen bilgi de gecikmeli ve yanlış olarak taşınır. Örneğin ayak ve bacaklardaki eklemlerin hangi konumda olduğu bilgisi yeterince hızlı taşınmaz ise gözler kapatıldığında, görme olmadığında dengesizlik ve düşme ortaya çıkar. Bilgi beyne hızla ulaşamadığı için, dengeyi sağlayacak yeni düzenlemeler beyin tarafından yapılamaz. Düşme olur. Hepimizin başına gelmiştir! Basamak varmış ya da yokmuş gibi adım atar ve dengemizi kaybederiz. Ama çoğunlukla düşmeyiz. Bu durum sinirler ve omurilik yolu ile bilginin hızla ve doğru olarak beyine taşınması ve dengenin yeniden kurulması ile sağlanır.

Sinir kılıflarındaki bozulma sadece el ve ayaklarda olmaz, görme sinirinde de olur. Bu durumda her iki gözde de görme keskinliği etkilenir. Omurilik ve bacak sinirlerindeki etkilenme yanında bir de görme ile ilgili etkilenme olur ise karanlıkta dengesizlik çok daha belirgin olur. Bu durumu basitçe test etmek için ayakta dururken, hastadan gözlerini kapatmasını isteriz ve düşüp düşmediğini kontrol ederiz. Normalde düşmez. Etkilenme var ise ayakta duramaz. Bu işlemi yaparken hastayı tutabilecek kadar yakında oluruz ve düşmesine izin vermeyiz. Sizi bu denemeyi tek başınıza yapmamanız için uyarmalıyım. Zarar görebilirsiniz. Mutlaka sizi tutacak birisi olmalıdır.
Beyin etkilendiğinde de unutkanlık, kolay sinirlenme, dikkati toplayamama, şüphecilik, duyguların hızla değişkenlik göstermesi gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bu yakınmalar içinde en çok unutkanlık olduğunda vitamin B12 eksikliği akla gelir. Bunun nedeni vitamin B12 eksikliğinin düzeltilebilir olması ve unutkanlık ile giden demans tablosunun ilerleyici ve insanı zor durumda bırakıcı olmasıdır. Diğer bulguların varlığı sırasında ise daha nadir olarak akla gelmektedir.

Ne zaman ve kimlerde hastalıkları akla gelmelidir? Neden önemlidir? Nasıl tanınır ve tedavi edilir?
Hastalık klinik bulguların varlığında, ileri yaştaki kişilerde ya da risk altında bulunan kişilerde - vejeteryan diyet ile beslenenlerde, mide barsak sistemi ameliyatı ile bu bölgeleri alınanlarda, ekonomik olarak et ve et ürünlerini yeterince tüketemeyenler de - akla gelmelidir. Akla gelmesi özellikle önemlidir, çünkü tedavi ile düzelebilir hastalıklara yol açan bir eksikliktir.

Kan testi ile vitamin B12 seviyesine bakmak mümkündür. Bazen günlük pratikte baktığımız testler ile tanı konamayabilir. Bu durumda ileri incelemeler yapılır. Tedavi ise basitçe vitamin B12 alımını arttırmaktan geçer. Mide - barsak sistemi sağlam ise ağız yolu, sağlam değil ise de kas içine iğne yapılmak yolu ile eksiklik giderilir. Tedavi uzun sürelidir.


Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi