19 Mart 2024, Salı

Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV

23 Temmuz 2013, Salı

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu
-Yataktaydım. Etraf birden aktarıldı. Deprem oluyor sandım. Yatak dönme dolap gibi döndü. Öyle korktum ki, soluğu acil serviste aldım! Serum taktılar, ilaç verdiler. Geçmişti ama eve dönünce yine oldu. Anladım ki ters giden bir şeyler var. Felç mi oluyorum doktor bey?

Pozisyon değişmesi ile baş dönmesi arasında nasıl bir ilişki vardır?
İç kulak bölgesinde kemik içinde, yarım daire şeklinde ve içinde sıvı bulunan kanallar vardır. Ön, arka ve yatay kanal olarak bilinen bu yapılar, başın hemen her yöne hareketini hassas bir şekilde algılayabilirler. İki kanal birlikte çalışır. Tahterevalli gibidir! Bir taraf yükselirken, diğer taraf alçalır. Kanallar, baş hareketi ile benzer ve uyumlu sonuçlar üretirlerken, gerçekte tahterevalli de olduğu gibi ortadan bir birine bağlı değillerdir. Yapısal benzerlikleri nedeni ile bu eş ve simetrik sonuçları üretirler. Üretilen bu bilgiler sinirlerin uzantıları ile beyin sapı ve beyincik denilen beyin bölgelerine ulaşır. Burası üst merkez olarak "Baş nereye dönüyor" diye hesaplamalar yapar. Hesaplanan bu bilgi de diğer yapıların çalışması için gereklidir. Boyun ve vücudun arka bölümündeki kaslar gerginliklerini bu sonuca göre ayarlar ve ayakta düşmeden durmamızı sağlarken, gözler de başın gittiği yöne göre yeni konumlarını ayarlayarak görülen cismin net ve tek olarak görülmesini sürdürürler. Düzeltmeler, beyin sapı ve beyincik tarafından ve de korteks denilen beyin kabuğu bölgesinden otomatik olarak yapılır.
Başın dönme hareketi yanı sıra öne - arkaya, sağa - sola doğru hızlanma ve yavaşlama hareketlerini algılayan yapılarımız da vardır. Bu yapı içinde çok küçük, kristal yapıda "taşlar" bulunur ve hareketin daha duyarlı bir şekilde hissedilmesini sağlar. Yapının üzerinde durması gereken bu kristal taşlar yerinden ayrılarak sıvı içinde yüzmeye başlar ve eğer yarım daire kanalı içine kaçar ise baş dönmesine sebep olur.

Kimlerde ortaya çıkar ve nasıl tanımlanır?
Ayakta duran bir kişide taşların yarım daire kanalına girmesi mümkün olamaz. Giriş kapısı taşların bulunduğu yerin üzerindedir. Sırt üstü yastıksız yatmak ya da başın berberde arkaya atılarak yıkanması gibi işlemler sırasında bu kapı taşların bulunduğu bölgenin altına inmiş olur. Suda yüzen taşlar kanal içine girer ve hızla ayağa kalkılır ise orada "hapis" kalır. Kanal içindeki sıvı hareketini yavaşlatır. Geç başlayan ve geç biten bir yanıt ortaya çıkar. Eko yapan sesin diğerine karışıp anlaşılmaması gibi olur. Baş pozisyonu hesaplanamaz, baş dönmesi varmış gibi algılanır. Sırt ve boyun kaslarının kasılması değişir ve kişi ayakta ise yere düşer. Gözlerde sıçrayıcı hareketler olur. Ayrıca korku, çarpıntı, terleme ortaya çıkar. Gözler kapatılınca tüm bunlar bir miktar azalır. Baş dönmesi hep başın bu kanal ikilisi tarafına çevrilmesi ile olur. Baş sabit hale gelince, yani eko yapan ses kesilince de geçer. Kanalların çalıştığı yönler arka kanal için yukarı - aşağı bakma yönleri ile yatakta bir taraftan diğer yana doğru olan dönme yönüdür.

Bu durum nasıl anlaşılır? Ne ile karışır?
Pozisyon ile ortaya çıkan baş dönmesi, kısa süreli - baş sabit durunca geçen, çevrenin dönmesi şeklindedir. Kanalın hareketi sırasında baş dönmesi olup olmadığını görmek için hasta sağa ve sola yatırılır ve baş dönmesi ve gözlerde sıçrayıcı hareket varlığı araştırılır. Muayenede başkaca bir etkilenme bulgusu görülmez. Beyni etkileyen diğer rahatsızlıklar sırasında da pozisyon ile ortaya çıkan baş dönmesi olabilir ancak farklı muayene bulguları gösterirler.

Nasıl tedavi edilir? Tedavi edilmez ise ne olur? İlaçların faydası var mıdır?
Tedavi kanal içindeki taşın, yer çekimini yardımı ile çıkarılması sayesinde olur. Bu basit bir işlemdir. İlaçların bir faydası olmaz. Manevra sırasında ortaya çıkabilecek bulantı ve kusma hissini hafifletmek için verilir. Hiç bir şekilde tedavi yapılmadığında da bir aya kadar uzayan sürede kendiliğinden düzelebilir. Hiç düzelmeyen durumlarda ise cerrahi tedavi yapmak gerekir.



Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi