19 Mart 2024, Salı

Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum

19 Haziran 2013, Çarşamba

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu
-Normal değil? Böyle değildi. Son derece nazik, kibar bir adamdı! Bize bir kez kızdığı bile olmamıştır. Şimdi ise çok kaba, ve de küfür ediyor. Söz dinletemiyoruz . Gündüzleri iyi ama geceleri uyumuyor. Her şey ateşin çıkması ile birlikte başladı. Babam bir daha eski haline gelmez mi doktor bey?
Beynimiz bilgileri nasıl işler?

İnsan davranışı beyinin çalışması sonrasında oluşur. Beyin etrafımızda olup bitenleri duyu organları ile toplayan, onları değerlendiren ve sonra da onlara karşı yanıt üreten bir yapıya sahiptir. Bir sinir hücresinden diğer sinir hücresine bilgi aktarımı özel bir geçiş köprüsü (Sinaps) aracılığı ile olur. Köprünün üzerinden bilgiyi taşıyan maddeler (Nörotransmitter) geçer. Sinir hücrelerinin ölmesi ile işte bu köprüler ve taşıyıcı maddeler de ölür. Bilgi aktarımı bozulur, bizim hastalık diye ifade ettiğimiz durumlar ortaya çıkar. Örneğin bunama hastalığında beyin hücreleri, köprüler ve taşıyıcı maddeler azalır, yeni bilgiler hafızaya kayıt edilemez. Yakın zamanda konuşulanlar, gidilen yerler, yapılan işler hatırlanamaz. Hücre ölümü geri dönmediği için de bunama durumunda ortaya çıkan kayıplar geri dönemez, hastalık ilerler.

Beynimize beş duyu aracılığı ile sürekli olarak bilgi akışı vardır. Gözlerden, kulaklardan, burundan, dilden, deriden ve yanı sıra da eklemlerden, kaslardan, iç organlardan sürekli uyarılar gelir. Eş zamanlı gelen bu uyarılar "savaşta uçakların bombardıman yapması" gibidir. Beyin tüm bu uyarıları aynı anda değerlendiremez. Her gelen bilgi değil de sadece dikkat edilmesi gereken bilgiler alınır ve onların özellikleri iyice incelenir, değerlendirilir. Bu işlem "dikkatini verme" işlemidir. Beynin ön lobu tarafından yapılır. Dikkatini verme işlemi bir "süzme" işlemidir. O an için değerli olmayan bilgiler süzgecin üstünde kalır, alta geçemez. Dikkat ne kadar iyi bir şekilde verilir ise ayrıntılar o kadar net, tanıma, bilme ve hatırlama da o kadar kaliteli olur.

Beyin çalışmasında yetmezlik mi olurmuş? O nasıl bir şeydir?
İlerleyen yaş ile beraber beynimizdeki hücrelerin sayısı ve çalışması yavaşlar. Bu hem birbirleri ile olan geçiş köprüsü sayısındaki azalma ve hem de köprülerde kullanılan taşıyıcı madde sayısının azalması sonucu olur. Yaşlanma ile normal şartlar altında beyin fonksiyonlarında bir yetmezlik durumu ortaya çıkmaz iken, beynin çalışmasını etkileyen, onu daha çok çalışmaya zorlayan ateşli hastalık, ameliyat geçirme, şekerin yükselmesi ya da düşmesi gibi durumlar, yazın çok terleme ile susuz kalma gibi durumlarda beyin fonksiyonları yetersiz kalabilir ve normal bir yaşlıda anormal durumlar ortaya çıkabilir. Sessiz ya da hırçın hale gelerek kavgacı ve küfürbaz olabilir. Hayal görebilir. O anda yanında olmayan kişiler ile sanki orada varmış gibi konuşabilir. Üzerinde, duvarlarda, yerde sanki bir şeyler görüyormuş gibi dik dik bakabilir ya da etrafındakilere onları gördüğünü söyleyebilir. Bunlar onun için gerçektir. Perdenin kıvrımlarını, camdan gelen gölgeyi başka şeylere benzetebilir. Tüm bunlar dikkatin tam verilememesi, duyuların tam değerlendirilmemesi ile ortaya çıkar. Uyku düzeni bozulur, geceleri uyumaz, gündüz uyur. Bu durum beyin fonksiyonlarının yetersiz hale gelmesi durumudur. Bunama hastalığına göre daha farkı eskiye dönme durumunun bulunmasıdır. Yaşlıyı bu hale sokan kötü durum düzeltildiğinde o da düzelir ve eski haline geri döner. Beyinde yapısal bir bozukluk olmaz.

Deliryum ölümcül müdür? Bu durum bize neyi gösterir.
Deliryum ciddi bir hastalıktır ve hastaların yaklaşım 1/4'ü ile 1/2'si kaybedilir. Deliryum hastasının verdiği mesaj "ben sınıra geldim, artık zorlanıyorum, bana iyi bakın" şeklindedir. Yapılması gereken en kısa sürede dengeyi bozan durumu düzeltmek, kullanılan ilaç sayısını azaltmak ve dikkat sistemini düzeltici tedaviler kullanmaktır.



Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi