19 Mart 2024, Salı

Göz hareketleri ve bozuklukları

3 Eylül 2013, Salı

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu

- Gözlerim oynamıyor! 3-4 yaşıma kadarki çocukluk resimlerime bakıyorum, bir sorun yok. Ama sonrasında resimlerden de fark ediliyor! Doktorlar "bir şeyin yok" diyor ama benim gözlerim oynamıyor!

 

Neden iki gözümüz var? İki göz olmasının faydası nedir? Göz hareketleri nasıl sağlanır?

Gözler bilgi yoludur. Beynimize on adet bilgi geliyorsa, altı tanesi gözler aracılığı ile gelir. İnsan iki göze sahiptir. "Bir başa bir göz yeter" diye bir atasözü vardır ama bu söz "kanaat etmenin önemini" anlatır. Bir göz bir cismin -bu kişi ya da bir araba olabilir -yakında mı yoksa uzakta mı olduğunu anlamaya yetmez. Bu nedenle iki göze ihtiyaç vardır. İki göz tek göze göre daha iyidir ama "çokluk" sorunları da beraberinde getirir. Başına buyruk olamaz bu iki göz; biri ne yapıyorsa diğeri de onu yapmak zorundadır. Eğer biri diğerine göre farklı hareket ederse o zaman sorun olarak "çift görme" ortaya çıkar.

 

Göz top gibi yuvarlaktır. Yanlarına altı tane kas yapışır. Bu kasları da üç tane sinir çalıştırır. Üçüncü, dördüncü ve altıncı sinirler. "Beyin sapı" dediğimiz yerde, başın arka kısmında yer alan bu sinirler, başın ön tarafında bulunan gözlere kadar oldukça uzun bir yol kat ederler. Sağ ve sol göz için birer çift olarak bulunurlar.Beyin sapı bölgesinde ayrıca her iki göze giden sinirlerin beraber çalışmasını sağlayan bir üst merkez bulunur. Bu merkez, başın ve gövdenin hareketlerini de takip eder ve yeni pozisyonu göz sinirlerine ulaştırır. Bir üst merkez beyin kabuğunda, beynin en dışında bulunur. İsteyerek bakmayı sağlayan merkez burasıdır. Gövde ya da başımız hangi konumda olursa olsun burası sayesinde biz istediğimiz her yöne bakabiliriz.

Vücutta önemsiz ya da daha az önemli bir yapı yoktur, vücut bir bütündür. Yani üst merkez önemli ama alt merkezler ya da sinirler daha önemsizdir diyemeyiz. Zincirin halkaları gibidir. Sağlamlık için her halka sağlam olmalıdır. Toplumda da böyle değil midir? Hangi insan ya da insanın yaptığı iş önemsizdir.

 

Hangi durumlarda göz hareketleri yapılamaz? Nasıl anlaşılır ve tedavi edilir?

En üstteki bakış merkezinden başlayalım. Beyin damar tıkanması ya da kanaması sırasında bu bölge etkilenebilir. Bakış merkezi her iki gözü de karşı tarafa doğru baktırma özelliği taşır. Zarar gördüğünde kişi felç olmuş olan kol ve bacağı tarafına bakamaz, diğer tarafa doğru bakar. Felç tedavisi ile zaman içinde düzelme gösterir. Beyin sapındaki bakış merkezi de yine benzer gerekçeler ile etkilenebilir. Burası etkilendiğinde ise ters olarak gözler felç olmuş kol ve bacağa bakar sağlam tarafa bakamaz. Üst bakış merkezi ve beyin sapı bakış merkezi ile ilgili sorunlarda her iki gözü etkileyen kısıtlılıklar ortaya çıkar. Tek bir gözdeki bir hareket kaybında ise sadece sinirler ya da kaslar etkilenmiştir. Sinirlerin üzerine yapılan basılar - üçüncü ve dördüncü sinirin üzerine baskı yapan balonlaşmış damarlar; beyin tümörleri; iltihaplanmalar - sadece o gözde hareket kısıtlılığı yapar. Ayrıca şeker hastalığı sırasında yukarıdaki sebepler olmadan da bu sinirlerin felçleri ortaya çıkabilir. Sinir üzerindeki baskı kalkmadıkça göz hareketi düzelme göstermez iken, şeker hastalığında zaman içinde düzelme gösterir. Bu süre genellikle 6 ay civarındadır.

 

Sinir ile kas arasındaki bilgi aktarımı bozulur ise Myastenia Gravis hastalığı oluşur. Göz hareketlerinde kısıtlılık ve göz kapağı düşmesi bazen iyileşir, bazen daha kötü olur. Göz küresine yapışan kasların infeksiyonları, tümörleri, tiroid bezi ile ilişkili olan hastalıkları, ailesel geçen kas hastalıkları da gözlerde sınırlı hareket oluşmasına neden olabilir.

 

Hastalığın gelişim sürecinin ve eşlik eden diğer yakınmaların öğrenilmesi sonrasında yapılan muayene ile sorunun hangi bölgeden kaynaklandığı bulunur. Ardından yapılacak beyin görüntülemesi, anjiografi ya da elektromiyografi gibi yöntemler destekleyici olur. Tedavi her durumda nedene yönelik olarak yapılır.

 

Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu

Adnan Menderes Üniversitesi

Nöroloji AD, AYDIN

www.aydinnoroloji.com



Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi