19 Mart 2024, Salı

İnme - Stroke

3 Ekim 2012, Çarşamba

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu

Ahmet yetiş! babana bir şey oldu! Konuşamıyor, sağ yanını da oynatamıyor. Ahmet, oğlum yetiş!

Beyin damarları ile ilişkili tıkanma ya da kanama gibi durumların ortak adı "inme"dir. Sıklıkla "felç olma" olarak bilinir. Beyini kalpten çıkan atardamarlar beslerken, toplardamarlar da bu kanı kalbe geri götürür. Beyin sürekli çalışan bir yapıdır. Oksijen ve enerji olmamasına hiç ama hiç dayanamaz. Oksijen ve enerji ise sadece kandan sağlanır. Kanı da bildiğiniz gibi kalp gönderir. Çok obur bir organdır beyin. Her kalp atışında kalpten çıkan kanın beşte birini alır. Beş bana - dört vücuda, beş bana - dört vücuda. Ama hakkını verelim, gerçekten de çok önemli şeyler yapar. İnsanı insan yapan tüm erdemler beynin çalışması ile olur. Doğruluk ve dürüstlük, yardımseverlik, bilgelik, cesaret ve namusluluk beynimiz böyle istiyor diye olur. Peki ya hiç istemediğimiz diğer özellikler?.....Tabii ki onlar da aynı şekildedir!

Beyin damar yapısı nasıldır? Tıkanması durumunda neler olur?
Beyini normalde dört tane ana damar besler. İki tanesi öndedir ve beynin ön kısmının kanlanmasını sağlar. Tüm beyni üç dilime ayırır isek öndeki iki damar (şah damarı) öndeki iki dilimi besler. Buradaki yapılar konuşma, anlama, hesap yapma, karar verme, düşünme ve değerlendirme ile ilgilidir. Arkada kalan bir dilimi ise boyun kemikleri arasından beyne giren ve sonra birleşen iki vertebral arter besler. Bu yapılar da görme, gördüğünü yorumlama, uyanıklık - uyku, yürüme, denge, konuşma  ve yutma  gibi işler ile ilişkilidir. Damarlarda bir tıkanma olduğunda bu görevleri yapan alanlar harap olur. Konuşamama, görememe, yutamama gibi sonuçlar ortaya çıkar. Kol ve bacakta tutmama - felç olma ise her iki damarın tıkanması sırasında da olabilir. Kol ve bacak hareketi için beynin en dış tabakasından başlayan yollar, beyin sapı dediğimiz yapıyı ve omuriliği geçerek kola ve bacağa ulaşır. Bu nedenle gerek ön ve gerekse de arka beyini besleyen damarların tıkanmasından kol ve bacakta felç olma ortaya çıkar.

Damarlar tıkandı, açılmayacaklar mı?
Damarlar elbette açılır ve içinden tekrar kan akar. Ama beslediği alanda sağlam beyin yapısı kalmadığı için bir fayda etmez. Durum aynı kalır. Diğer beyin yapıları zamanla kaybolan işlevleri üzerine alır, düzelme ortaya çıkar.
Peki damar tıkanması durumunda ne yapmak gerekir? Komşularım baştan aşağı soğuk su dökülmesini öneriyorlar! Doğru mudur?
Hayır, değildir. Felç geçirme acil bir durumdur.  Hastanın hızlı bir şekilde hastaneye ulaştırılması en uygun davranıştır. Ancak hasta nefes almalı ve kalbi çalışmalıdır. Beyin kansızlığı hiç dayanamaz. Beyin damar tıkanması ile kalp krizi çok benzerdir. Kalp krizinde nasıl hemen en kısa zamanda hastaneye gidiliyor ise bu durumda da aynı şey yapılmalıdır.  Gerekçesi basittir. Tıkanmış olan damar yeniden açılabilir! Böyle bir tedavi yöntemi vardır ama zaman burada çok önemlidir. Eğer olaydan sonraki ilk 3 saatte bu işlemin yapıldığı bir hastaneye - tercihen üniversite hastanesi- ulaşılır ve hastanın gerekli şartları sağladığı anlaşılır ise size - onayınızı almak suretiyle- damar açıcı tedavi uygulanabilir.

Neden onay alınıyor? Kötü bir yanı mı var? Tedavinin başarısı nasıldır?
Evet. Damar içine verilen pıhtıyı açıcı tedavi kanamalara neden olabilir. Çoğunlukla bir sorun oluşturmayan küçük kanamalardır. Bu tedavi verilen her 4 - 5 olgudan biri tamamen ya da çok iyi bir şekilde düzelir. Ama tersinin de olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle tedavi sadece alması uygun olanlara verilir.
Bende kollesterol yüksekliği ve yüksek tansiyon buldular. Şeker hastalığım da vardı zaten. Bunlar senin hastalığının sebebi dediler. Doğru mudur?
Damar tıkanmalarının en önemli nedenleri arasında yüksek tansiyon, yüksek kollesterol seviyeleri ve şeker hastalığı vardır. Sadece tansiyonun düşürülmesi ile bir insanda ortaya çıkabilecek damar tıkanması olasılığı üçte bir oranında azaltır. Bu nedenle hasta olmadan evvel mutlaka düzenli egzersiz, beslenmenin düzenlenmesi (kollesterol yüksek ise düşük kollesterollü diyet), vücut kilosunun ideal seviyelere düşürülmesi sağlanmalıdır. Şimdi şu sözü duyar gibi oluyorum. "Can boğazdan girer doktor bey! Boş verin!" Evet doğrudur ama can aynı zamanda girdiği yerden de geri çıkar.



Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi