19 Mart 2024, Salı

Beyin ölümü

25 Şubat 2014, Salı

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu

-O kadar şiddetli bir beyin kanaması olmuş ve beyni o kadar çok şişmiş ki komaya girmiş. Beyin sapı fonksiyonları da kaybolmuş. Kendi kendine nefes almadığı için solunum cihazı ile solutuluyor. Kalbi kendi kendine hala atıyor ama bu durum çok uzun sürmez. Beyin artık geri dönülmez şekilde hasar görmüş. Bu duruma biz beyin ölümü diyoruz. Beyin ölümü insanın ölmesi

Canlı olmak ne demektir? İnsandaki canlılık nasıl olur? Beyin ile nasıl bir ilişkisi vardır?

Yaşayan yapılara canlı denir. Canlının en temel özelliği içinde bulunduğu çevreye uyum göstermesidir. Aksi halde var olamaz. Mikroplarda olduğu gibi tek bir hücreden başlayan canlılık, hücrelerin binlercesinin bir araya geldiği hayvanlar alemindeki canlılara kadar gelişerek geniş bir çeşitliliğe sahip olmuştur. Canlı olan insan da nefes alma, beslenme, sindirme, boşaltma, üreme, dış ortamdan gelen uyarıları anlama ve onlara yanıt verme, hareket etme, metabolizmasını sürdürme ve iç dengesini koruma gibi yetenekler bulunur. Bu yetenekler bir zincirdeki halkalar gibidir ve her bir halka çok önem taşır. Kopan halkalar canlılığı etkileyebilir. Ancak iki parça vardır ki bunların yokluğunda canlılık kavramı biter. Bunlar beynin direk olarak içine etki ettiği nefes alma ve dış ortamdan gelen uyarılara yanıt verme durumudur. Gerçi tüm halkalar için beyin ve bağlantılarının bir katkısı ve önemli görevi vardır ama nefes olmaz ise ve de uyanıklık olmaz ise canlılık mümkün olmaz.

Beyin sapı nerededir? Neden önemlidir? Beyin nasıl uyanık hale geçer? Koma nedir?

Beyin esas olarak dış ortamdan gelen uyarıları almak, bunları değerlendirmek ve bir yanıt üretmek üzerine kurulu bir yapıdır. Bunları isteyerek yani bir düşünce ürünü olarak yaptığı gibi, istemeden refleks olarak da yapabilir. Beyin kabuğu bu yanıtları üreten yerdir ama, öncelikle uyandırılması - aktive edilmesi gerekir. Uyandıran - aktive eden yapı yani "iç motor" beyin sapı denilen bölgede bulunur. İç motorun tek bir parçası yoktur, dağınık düzende beyin sapına yerleşmiştir. Bu bölgeden tüm beyne yayılan uzantıları ile beyin kabuğunu uyanık hale geçirir. Beyin sapı denilen yer de beyin ile omurilik arasında bulunur. Beyin kabuğu ve beyin sapı basitçe kocaman bir çiçek buketine benzetilebilir. Çiçeklerin yüzeyi yukarıda çok güzel ve geniş bir görünüm oluştururken, (burası kabuk bölümüdür) çiçeğin bağlanan sap bölgesi de beyin sapına benzer. Beyinden, beyincik ya da omurilik bölgesine giden sinir uzantıları bu saptan geçer. Çok önemli bir geçiş bölgedir. Ayrıca vücuttan beyne çıkan yollar da buradan geçer. Göz kasları, yüz kasları, dil ve yutak kasları ile ilişkili sinirler, denge ve işitme ile ilişkili sinirler de yine bu sap bölgesinde yerleşmiştir. Beyin sapı bölgesinde kendi kendine çalışan nefes alma sistemi, kalp ritmi, barsak hareketi gibi işlerin de merkezi bulunur. Uyandıran - aktive eden yapı iç motor yapısı dağınık halde işte bu kalabalık ve kavşak görevi gören beyin sapın bölgesinde bulunur.

Koma durumu beynin uyanmaması durumudur. Ya uyandıran yapı ya da uyanacak yapının bozulması ile ortaya çıkar. Uyanan yapıda yani beyin kabuğunda çok sayıda sinir hücresi bulunur. Bu hücrelerin düzgün çalışmasını bozan besin eksikliği (şeker hastalarındaki kan şekeri düşmesi), uyuşturucu madde - alkol gibi işleyişi bozan maddelerin kullanılması, ilaçlar ile zehirlenme oluşması gibi durumlarda, yapısal bir yıkım yok ve sadece işleyişi bozan sebeplerin varlığı ile koma oluşabilir. Ya da damar tıkanması - kanama sonrasında beynin şişerek normal beyin yapısının bozulması gibi durumlarda koma oluşabilir. Uyandıran yapının - beyin sapı bölgesinde zarar görmesi de diğer bir sebeptir. Kaza ve yaralanmalar nedeniyle olabileceği gibi, yine yer kaplayan kitleler (kanserler), damar tıkanmaları, beyincik kanamaları nedeniyle de oluşabilir.

Koma ile beyin ölümü arasında nasıl bir fark vardır? Nasıl tanınır?

Koma durumu gelip geçici olabilir yani hasta ilk başta uyandırılmaz ama zaman içinde uyanıp hayatına geri dönebilme şansı taşırken, beyin ölümündeki koma da artık geri dönüş olmaz. Hiç bir şekilde uyanmaz. Ayrıca kendi başlarına nefes de alamazlar. Ancak makineye bağlı soluk alıp verirken, kalpleri atar, barsakları çalışır, kol ve bacaklarında atmalar, oynamalar gözlenebilir. Bütün bunlara rağmen beyin sapı bölgesinin refleks hareketleri gözlenemez.

Beyi ölümü ilgili uzmanların iki ayrı zamanda muayene edip, düzelmeyeceğine ait bulguları saptamaları ile tanınır. 



Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi