19 Mart 2024, Salı

Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım?

11 Ekim 2013, Cuma

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu

Doktor bey başım ağrıdığı için gitmiştim. Gece aniden şiddetli bir ağrı ile uyandım. Daha önceleri de oluyordu zaten ama bu kez çok şiddetli idi. Sabaha kadar kustum ama bildik bir ağrı olduğu için doktora gitmedim. Ertesi gün çekilen film sonrasında bana siz "multipl skleroz hastasınız" dediler. Dünya başıma yıkıldı sanki. Bir haftadır uyumuyorum! Ben MS hastası mıyım?

Beyin hangi hücrelerden oluşur? MS hastalığı nasıl bir hastalıktır? Hastalık neden olur?

MS hastalığı beyin ve omuriliği etkiler. Beyinde nöron adı verilen sinir hücreleri bulunur. Bu hücreler beynin en dış kısmında "kabuk" tabakasında bulunur. Dış dünyadan - gözden, kulaktan, deriden - içimizden - iç organlardan - gelen her türlü bilgi bu hücreler tarafından alınır ve anlam bulur. Kolun, bacağın hareket etmesi, konuşma, hesap yapma, hatırlama, işeme, doğru karar verme de bu hücrelerin çalışması ile olur. Nöron adı verilen bu hücrelerin etrafa dağılan, diğer nöronlar ile ilişki kuran - bir bitkinin toprak altında saçak gibi dağılmış köküne benzeyen - uzantıları vardır. Bu uzantılar sayesinde "imece usulü". çalışır ve sonuç üretirler. Uzantıların çevresini de bir başka sinir hücresi sarar. Bu sayede bir sinirden diğer sinire bilgi akışı hızlı, ekonomik ve düzenli olur. Çalışma ortamının düzgün ve sağlıklı olmasını sağlayan "destek sinir hücreleri" de bu uzantı ve kılıf hücrelerin işlerini düzgün yapması için gerekli ortamı oluşturur. Bu hücreler yanı sıra yabancıların girip çıkmasını engelleyen, güvenliği sağlayan hücreler de bulunur.

MS hastalığı sinir hücrelerinin zedelenmesi ve ölmesi ile oluşan bir hastalıktır. Sinir uzantılarını saran ve etkin çalışmayı, hızlı çalışmayı sağlayan kılıf hücreleri zarar görür. Eğer bu zarar tamir edilemez, düzeltilemez boyutlara ulaşır ise sadece kılıf hücresi değil, kılıfın içindeki sinir hücre uzantısı da etkilenir. Sonuç sinir iletisinin yani -bilginin- bir yerden bir yere taşınamamasıdır. Bu da kendinin farklı şekillerde gösterebilir. Sinir kılıfı etkilenmesi göz sinirinde olursa kişi göremez, gözde hareket ile ağrı olurken, sırtta omurilik bölgesinde olur ise her iki bacakta güçsüzlük ortaya çıkar. Kişi ayakta duramaz. Ayrıca idrara sıkışma ve idrar kaçırma, kabızlık yakınmaları eklenir. Beyincik dediğimiz denge organı etkilenir ise bu kez de kişi sarhoş gibi yürür, sarhoş gibi konuşur ve düşmeler ortaya çıkar. Gözlerde anormal sıçrayıcı göz hareketler olur.

Sonuç sinir kılıf hücresinin ölmesidir ama hastalıkta ilk değişen hücreler ortamın güvenliğini sağlayan hücrelerdir. Bu hücreler vücutta yaşayan tüm hücreleri tanıma konusunda iyi eğitim almışlardır. Kim "bizden" kim "bizden değil" bilirler ve "devriye" yapar gibi vücudun her yerine giderek, oraları kolaçan ederler. Her gittiği yerdeki hücreler ile "el sıkışır" hal hatır sorarlar. Dost olarak bildiklerine "hoşçakalın" deyip ayrılırken, yabancı olarak gördükleri hücrelere direk olarak saldırır onları yok etmeye çalışırlar. Vücutta mahkeme olmaz, yabancı olanlar, tehlikeli olanlar o anda, anında cezalandırılır. Vücudun bu koruyucu melekleri çok iyi bir eğitim alıyor olmalarına rağmen ve sıkı bir şekilde denetleniyor olmalarına rağmen, bir şekilde, vücutta yaşayan bu hücreleri "yabancı" olarak tanımaya başlar ve bunlara saldırı düzenlerler. Dur - yapma - onlar düşman değil diyene kadar bu saldırı ile yıkılır, hatta ölürler. Ortam yatıştığında, yeniden yapılanma başlar ve bozulan yerler onarılmaya çalışılır. Bilirsiniz! Onarım ile bozuk yerler daha iyi hale gelebilir ama hiç bir zaman orijinal haline dönemez.

Hastalık tanısı nasıl konur?

Hastalık manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yönteminin yaygın kullanıma girmesi sonrasında daha çok tanınır hale gelmiştir. MS hastalığı ile uyumlu "sinir kılıfı hasarı" hasarı olan bölgelerin görülmesi ve bu görüntüye neden olabilecek başka bir hastalığın olmaması halinde tanı konur. Diğer tanıları dışlamak için geniş bir laboratuvar araştırması yapmak ve hastayı sorgulamak gerekir. Ayrıca hastalığı desteklemek için de görme yollarını değerlendiren incelemeler ile bel sıvısı incelemesi yapmak uygun olacaktır. MRG yönteminde MS ile uyumlu olan "parlak beyaz lekelerin - plakların" benzeri lekelenmeler migren hastalığında, beyin damar tıkanmalarında, yüksek tansiyon hastalarında görülebileceği gibi damar etrafının genişlemesi sırasında gözlenebilir. Bu yüzden sadece MRG görüntüsüne bakarak tanı konmaz. Her zaman olduğu gibi tanı "klinik bulgular ve hastanın hastalık öyküsü ile" konur. Bu yüzden doğru adres nöroloji hekimleridir. 



Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi