19 Mart 2024, Salı

Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu

5 Mart 2013, Salı

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu
-Doktor bulantı giderici ilaç vermişti. Hiç beklemediğim bir şey oldu! Boynum kasıldı, düz tutamıyorum! Canım yanıyor! Korkunç bir durum bu! Geçer mi? Bir komşum vardı, boynu sürekli kasılıyordu. Ben de onun gibi mi oldum?

Ani gelişen kasılma durumu nedir? Nerelerde gözlenir? Ne ile karışır?
Ani gelişen kasılma durumu aslında vücudun her tarafında olabilecek bir olaydır, ama en çok boyun bölgesinde ortaya çıkar. Boyun ya bir tarafa doğru döner ya da tam olarak arkaya doğru çekiliyormuş gibi yatar bir hale gelir. Daha az olarak ise yüzde ve çenede gözlenir. Çene de kasılma olduğunda "gülerken açısı çekiyormuş gibi bir ifade" olur. Yüzde olduğunda ise donuk bir yüz ifadesi izlenir. Tehlikeli de olabilir! Nefes aldığımız gırtlak bölgesinde kasılma olur ise ve erkenden tedbir alınmaz ise ölümcül de olabilir. Gözlerin arkaya doğru kaydığı formu ise en kolay tanınan kasılma formudur. Ayrıca gövdede, kolda, parmaklarda da kasılma durumu ortaya çıkabilir.
Ani gelişen bu durum tıp dilinde "distoni" olarak bilinir. Ancak hastalık olan distoniden farkı, bilinen bir sebep - ilaç - ile ortaya çıkması ve gelip - geçici olmasıdır.
Bu durum neden olur?

Kasılma - distoni - ilaç kullanımı sırasında ortaya çıkan bir yan etkidir. Tahmin edilemez. En sık olarak "nöroleptik" dediğimiz "akıl sağlığı bozuk olan hastalarda kullanılan ilaçlar" sırasında gözlenir. Genellikle tedavinin ilk haftasında ortaya çıkar. Yaş önemlidir. Genç yaşta gözlenirken - yaklaşık 10-20 yaş- ,yaş ile birlikte görülme sıklığı azalır. Erkek ve kadın arasında görülme sıklığı değişmez iken, kullanılan ilacın etki gücü arttıkça çıkma olasılığı artar.

Bebeklik, çocukluk döneminde başlayan yürüme, elleri ve kolları kullanma durumu beyinde hareket programı olarak kodlanır. Bu hareketin defalarca yapılması ile zamanlaması ve gücü eksiksiz, tam gerektiği gibi tanımlanır ve istendiğinde ortaya çıkar. Ne bir eksik ve ne de bir fazla haliyle! Bir heykeltıraşın heykelini yaparken, hangi güçle nereye ve nasıl vuracağını bilmesi; bir balerinin sahnede nasıl, nereye, ne yüksekliğe, hangi pozisyonda iken sıçrayacağını bilmesi böyle bir durumdur. Bu mükemmelleşmiş hareketler, beyinde salınan kimyasal maddeler aracılığı ile ortaya çıkar ki alınan bu ilaçlar düzeni bozarlar. Böylece çok kullanılan bu bölgelerin motor hareket kalıpları bozulur ve istenmeyen motor hareketler - kasılmalar - ortaya çıkar.

Hangi ilaçlar ile tedavi sırasında bu kasılmalar gözlenir?
Daha önce söylediğimiz akıl ve ruh sağlığı bozuk olanlarda kullanılan nöroleptik ilaçlar (flufenazin, haloperidol, risperidon, vs..) dışında, yine ruhsal hastalık olan depresyon tedavisi sırasında kullanılan antidepressan ilaçlar (fluvoksamin, venlefaxine, vs...) ve bulantı giderici ilaçlar (metpamid, vs...) ile tedavi sırasında en sık olarak gözlenir. Burada sayılmayan ilaçlar ile de olabileceği hatırda tutulmalıdır.

Nasıl tedavi edilir? Engellemek mümkün müdür?
Acil tedavi gerektiren bu durumda hızlı etki yolu için kas içi ya da damar yolu ile tedavi uygun olacaktır. 15- 20 dakika içinde, kas içine yapılan iğne kasılmayı düzeltebilir. Antikolinerjik ilaçlar bu yolla uygulanırken, yine kas içine uygulanan benzodiazepin tedavisi de bir diğer yöntemdir. Hatta gırtlak bölgesi etkilendiğinde, damar içi verilen benzodiazepin tedavisi daha doğru bir uygulama olacaktır. Bir tür ilaç ile fayda sağlanamadığında diğer tür ilaçlar da hastada uygulanmalarıdır. Allerji giderici olarak bilinen difenhidramin de ağızdan tedavide etkili olabilir.

Kas ya da damar içine verilen tedavi sonrasında gözlenen düzelme, ayrıca ağızdan verilen tedavi ile de desteklenir. Zira bu durumu ortaya çıkaran ilacın etki süresi uzun ise bizim verdiğimiz tedavi edici ilacın etki süresinden uzun ise kasılma durumu tekrar edecektir.

Kasılmanın kimde gelişeceğini tahmin etmek mümkün olmadığı için engellemek de mümkün değildir. Ama yüksek risk altındaki kişilerde (hasta genç ve ilaç gücü yüksek ise) ağızdan verilen antikolinerjik tedaviler kullanılabilir.


Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi