19 Mart 2024, Salı

Davranışlar ve sağlığımız

12 Eylül 2013, Perşembe

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu

Candan Erçetin'in söylediği "Neden" adlı şarkının sözleri çok anlamlıdır. Sorgulamasını özellikle severim! Neden? Neden? Neden? Sonunda sebebini söyler ama yine de "neden" olduğunu söylemez!

Neden anlamaz insan yanındayken kıymetini; Neden söylemez insan sevdiğine sevdiğini;

Neden cimridir insan anlatırken minnetini; Neden sabırsız insan gösterirken öfkesini;

Yarın çok geç olunca pişman olmak boşuna; Gururun neye yarar ki yalnız kalmaktan başka;

Neden sevinir insan zafer kazandığında; Kazanmak neye yarar ki kaybeden olduğunda;

Neden yar neden; Bilinmez acı çekmeden; Neden can neden; Görülmez günü gelmeden.

Davranışlarımız neye bağlıdır? Nasıl karar alır ve onları uygularız? Nasıl yaşamalıyız?

Bitki ya da hayvan olması fark etmez, canlıda esas olan "yaşamda kalmaktır". Yaşamda kalabilmek için önce beslenmek ve sonra da tehlikelerden uzakta durmak gerekir. Çoğalmak yolu ile nesli devam ettirmek güdüsü ise sırada bekler. İnsanda da bu durum değişmemiştir. Avcılık ile başlayan süreç, tarım ve hayvancılık ile devam etmiş, ticaret ile yaygınlaşmış ve tüm dünyayı içine almıştır. Bu sırada toplumlar ortak tutum ve davranışlar geliştirmişler, gelenek ve görenek adı ile anılan bu davranışlar da o topluma ait kültürü ortaya çıkarmıştır. Kültür inanılan dinin ve komşu toplumların kültürel etkisi ile değişmiş, yazılı ve yazısız pek çok kuralı içine toplamıştır. Kültüre dayanan davranış kalıpları, eğitim ile şekillenmiş ve yasa koyucunun yazdığı yazılı kanunlar ile sınırlanmıştır. Davranışlarımız bu etkiler altında şekillenir. Bu etkilerin davranışlarımızı, tabii ki özgürlük sınırları içinde kalarak "ben bunu yapmak istiyorum, çünkü içimden bu geliyor?" şeklinde olabilmesi en uygunudur. Acaba ne derler - ne düşünürler? nasıl karşılarlar? tarzında oto-sansüre uğratılmış olması da bana göre doğru değildir.

Toplumun çekirdeği olan çocuk bu kültürü evde ailesinden, okulda arkadaşları ve öğretmenlerinden alarak benimser ve kendi sınırlarını oluşturur. Bu yüzden evde, okulda sınırların açık ve net olması gerekir. Sınırları geçmek bir sonuç doğurur ve bu sonuç ta sıklıkla bir cezadır. Zaman içinde çocuk yapmak ve yapmamak arasındaki tercihi iyice yerleştirir ve tutum geliştirir. Beynin ön bölgesi (frontal lob) ile bellek bölgesi (temporal lobda) yaşadığımız tüm olayları kayıt eder ve onlardan dersler çıkarır. İçine düştüğümüz iyi ya da kötü halleri, hissettiklerimizi değerlendirir, yorumlara ulaşır ve gelecek için nasıl hareket etmemiz gerektiğini bulur. Çocuğun sürekli aynı yanlışı yapması henüz bu yol gösterme sürecinin tam işlememesi nedeniyledir. Beyin ön lobu doğruyu yanlıştan ayırt edemez, tecrübe denen şeyi henüz tam olarak edinememiştir. Tecrübe beynin öğrenmesidir. Ancak pahalıya mal olur. Ucuz olan yol ya bir bilene sormak ya da okumaktır. Sadece bu neden için bile okumaya daha fazla zaman ayrılmalıdır.

Tutumlar gelişirken yaş ilerler ve kişi erişkin hale gelir. Erişkinde sınırlarına göre davranır ama onun sınırları çok sayıda belirleyici içerir. Çocuk sadece anne - babasına ve öğretmenine sorumlu iken, erişkin çocuklarına, karısına, anne babasına, apartman - sokak komşularına, işyerindeki insanlara, ait olduğu dini yaşayanlara karşı da sorumluluk duyar. Bunlar o kadar çoğalır ki esas sorumluluk duyulması gereken kişi hep arka plana atılır. O kişinin kendisidir. Ben çok duydum ama sanırım siz de duymuşsunuzdur şu cümleyi; "40 yıl çalıştım hiç bir sorunum olmadı! Ne zaman emekli oldum hastalıklar başladı, hastane - doktor kapısından ayrılamıyorum!" Neden? Çünkü geçen süre boyunca kişi kendine ait sorumluluklarını hiç ama hiç önemsememiştir.

Hayat sevinç ve sıkıntıları hep birlikte getirir. Ne sıkıntı ne de sevinç süreklidir. Yazın - kışı; gecenin gündüzü kovalaması gibi birbirini takip eder. Bu döngüde insan kendini bir birey olarak hatırlamalı, sağlığını takip etmeli ve korumalıdır. Ruhsal, bedensel ve sosyal açıdan tam bir iyilik halini hedeflemelidir. Ruhsal yapı doyurulmadan, bedensel gereksinimler karşılanmadan, sadece sosyal iyilik hali ya da tersi mümkün olamaz. Sıkıntı ve gerginlikler dinlenme ve gevşeme yöntemleri ile ruhtan uzaklaştırılmalı, düzenli egzersiz ile - en azından günde 30 dakikayı kendine ayırıp yürüyerek - beden sağlığı korunmalı ve en azından apartman - sokak komşuları - akrabalar arasındaki ilişkiler korunarak sosyallik sağlanmalıdır.

Sorgulamak, Neden? Neden? Neden? demek, ibret almak, acı çekmeden bilmeyi, geleceği görmeyi ve yalnızlığa mahkum olmamayı sağlayacaktır. 



Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi