19 Mart 2024, Salı

Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı

6 Şubat 2013, Çarşamba

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu
- O an gelecek diye ödüm kopuyor doktor bey! Uykusuz kalıyor, endişe duyuyor, huzursuz yaşıyorum. Yorgunluktan tükendim. Ağrı ile mücadele edip, hayata tutunmaya çalışmaktan sıkıldım. Lütfen bir yardım eli uzatın...

Ağrı nedir? Niye ağrı olur?

Ağrı hoşa gitmeyen duyumların hissedilmesi durumudur. Vücudun dokuları gerçekten bir zarar gördüğünde ya da zarar görme olasılığı olduğu anda ortaya çıkar. Güzeli işitme, görme, güzelin tadına bakma, koklama, güzele dokunmayı hisseden beş duyu öğeleri haz ve zevki insana yaşatırken, ağrı duyusuna da uyarma - haber verme görevi kalmıştır. Erken tedbir ve koruma ile zarar en az konumda iken tedbir alma imkanı sağlar. Diğer bütün duyular gibi ağrı da deride ağrıyı duyan yapılardan kalkan bilgilerin, sinirler ve omurilik yolu ile beyine ulaşması ile hissedilir. Beş duyunun diğer öğelerinde olduğu gibi bilgiyi alan, değerlendiren, ona uygun yanıt oluşturan yapı bizim beyinimizdir.

Kaç tür ağrı vardır? Nasıl oluşur ve ne ile tedavi edilir?

Ağrı ani başlayan veya devamlı olan -kronik- ağrı diye iki gruba ayrılabilir. Ani ağrı için sinir uçlarında bulunan ve ağrı duyusunu alan yapıların uyarılması gerekir. Uyarılma genellikle ezilme, kesilme, yanma ya da bir cismin batması gibi bir olayın sonucu olarak olur. Ağrının olduğu yerde gözle görünen bir değişme - kızarıklık, morarma, kanama, şişlik, sıcaklık artışı - olur. Uyarılmış sinirler bu bilgileri sadece taşır ve beyinin algılamasına yardım eder. Sinirlerin ya da beyinin bir suçu burada yoktur. Suçlu gözle görülebilir ve elle tutulabilir konumdadır. Ağrı kesici olarak bilinen ilaçlar bu gibi durumlarda fayda gösterir.

Kronik ağrı ise ya bir bölgeye ait ya da tüm vücudu ilgilendirir şekilde olur. Ezilme - kesilme gibi bir neden yoktur. Sinirlerin taşıdığı normal bilgililer örneğin dokunma bilgisi beyinde ağrı olarak yorumlanır. Suçlu ise sinirler, omurilik ya da beyinde ortaya çıkmış değişmelerdir. Bu değişmeler elle tutulmaz ve gözle görülmezler. Ağrı kesici ilaçların da bir faydası olmaz, çünkü ağrı kesici ilaçların keseceği bir ağrı yoktur. Beyinde ağrı algısını değiştiren, antiepileptik, antidepressan özellikteki ilaçlar faydalıdır. Bu ilaçlar da yetmediğinde beyni uyuşturan narkotik analjezik - uyuşturucu niteliğindeki ağrı kesiciler dediğimiz ilaçlara baş vurmak gerekebilir. Bu tür ilaçların bağımlılık yapma özellikleri ise kullanım alanlarını kısıtlar.

Ani başlayan ağrı ile kronik ağrıya yaklaşımda nasıl farklılık vardır?

Ani başlayan ağrı habercidir. Sebebini bulmak gerekir. Örneğin karın ağrısı olduğunda ağrı kesilmez, hasta izlenir, apandisit mi? diye bakılır. Sebep belli olduğunda ya da ağrı kronik hale gelmiş ise mümkün olan en kısa sürede ağrıyı kesmek uygun olur. Kronik ağrıda ortaya çıkan omurilik veya beyindeki kimyasal ve yapısal değişmeler ile ortada ağrı oluşturacak bir neden yok iken bile ağrı hissi vardır. Dokunmak şiddetli ağrı ile sonuçlanabilir.

Kanser ağrısı nedir? Farklı mıdır?

Kanser ölmesi gereken hücrelerin ölümsüz olması ile ortaya çıkan bir durumdur. Yer kaplama ve etrafa baskı yapma ile sinirleri gererek ya da sinir dokusunun etrafını sarıp onu sıkıştırarak, geçmeyen - şiddetli ağrılara yol açar. Damar yolu ile ya da beyin omurilik sıvısı yolu ile verilen narkotik analjezikler tedavide kullanılır ve beynin ağrı algısı engellenir.

Ağrı başka hangi bulgular ile birliktedir? Ağrı olduğunda ne yapmak gerekir? Kime gitmeliyim?

Şiddetli ve sürekli ağrı insan ruhunu bozar. Günlük yaşamın normal ritmi bozulduğunda dinlenememe, uykusuzluk, moral bozukluğu gibi durumlar görülür. Yaşamdan alınan zevk azalır, yaşam kalitesi bozulur. İlaç tedavisi yanı sıra psikolojik ve sosyal desteğe ihtiyaç duyulur.

Ağrı bir habercidir. Bu asla unutulmamalıdır. Haberin nereden geldiği ve ne önemde olduğu mutlaka ortaya çıkarılmalıdır. Sadece şikayete odaklanmak, hastaya bir bütün olarak görmeyi engelleyebilir. Ağrı ile ilgilenirken, ciddi sonuçları olan bir hastalık fark edilmeyebilir. Bu nedenle ağrı hangi sistemi ilgilendiriyor ise o sistem ile ilişkili uzmanlık alanındaki hekime gitmek uygun bir davranış olacaktır. Örneğin baş-yüz-boyun-sırt ve bel ağrıları için Nöroloji doktoruna, karın ağrısı için ise genel cerrahi doktoruna gitmek uygun olan davranışlar olacaktır. 


Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi