19 Mart 2024, Salı

Uykusuzluk - İnsomni

8 Ocak 2013, Salı

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu
-Uyuyamıyorum. Saat 2 - 3 - 4 ama uyku yok! Bir ara dalıyor uyuyorum. Saat 7 ve ben yeniden uyanmışım. Neden uyandım ki? Yatakta dönüyorum! Saat 10 - 11 gibi tekrar uyandığımda ise dayak yemiş gibiyim. Gece uyudum mu? bilemiyorum. Doktor bey hem uykusuz, hem mutsuz, hem de umutsuzum. Yardım edin lütfen.

Uykusuzluk nedir? Kimlerde görülür? Cinsiyet farkı var mıdır?
Uykuya dalmakta zorlanma, sürdürmede zorlanma ya da dinlenmeden uyanma durumları uykusuzluk olarak tanımlanır. Her 10 kişiden 3 veya 4'ünde gözlenir ve hatta 1-2'sinde tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulur. Uykusuzluk 30 yaşın üzerindeki kadınlarda daha sık gözlenir. Adet görme, hamilelik yaşama ve menopoza girme gibi kadınsal özellikler basitçe bu farklılığın nedenleridir.

Uykusuzluk vücudu ve günlük hayatı nasıl etkiler?
Yaşamın sürdürülmesi sırasında hissedilen zorluk ve bu işleri yaparken duyulan huzur "yaşam kalitesi" adıyla bilinir. Yaşam kalitesi uykusuz kalanlarda azalmıştır. Uykusuzluk çekenlerde dikkat ve konsantrasyon azalır, zihinsel açıklık kaybolur ve problem çözme yeteneği körelir. Depresyona girme, ruhsal gerginlik duyma, ve genel sağlığın bozulması bu kişilerde sıktır. Daha çok doktora giderler, daha çok ilaç kullanırlar. Gerek trafik ve gerekse de iş kazalarına da sık karışırlar. Bu kişilerde alkol ve alkol ile ilişkili sorunlar gözlenir.

Uykusuzluk ile ilişkili iş performansındaki kayıp, kaza ile oluşan iş gücü kaybı, artmış sağlık giderleri kişisel sağlığı bozmakla kalmaz, kişi ve ülke ekonomisi için de ciddi bir sorun olur.

Hangi durumlarda ve nasıl uykusuzluk olur? Neden bazı insanlarda olur da bazılarında olmaz?
Beyin ile ilişkili hastalıkları sırasında ortaya çıkabildiği gibi, vücut ile ilişkili hastalıkların seyri sırasında ya da kullanılan ilaçlara bağlı olarak ta uykusuzluk görülebilir. Bazı insanlar uykusuzluğa daha yatkındır. Bu kişiler yapı olarak "bir motorun devrini çok çabuk ve kısa sürede arttırabilmesine benzer şekilde" çabuk ve kısa sürede uyarılır, uyanık hale gelirler. Yine bu kişilerin uykuya yönlendiren sistemlerinde de zayıflıklar olabilir.

Stres yaratan yaşam olayları (sınavlar, işyeri-evlilik-aile sağlığı ile ilişkili olaylar), uyuma ortamının olumsuz özellikleri (gürültü, aydınlık ortam, yeni bir yer), işe gitme zamanında değişmeler (gece gündüz vardiya değişimleri) ya da uzun mesafe uçak yolculukları gibi uyku - uyanıklık döngüsündeki değişmeler, ruhsal ve fiziksel rahatsızlıklar (ağrı, depresyon, böbrek-akciğer-kalp-troid hastalıkları), bu rahatsızlıklar sırasında kullanılan ilaç tedavileri (moral düzenleyici antidepressan ilaçlar, kortikosteroidler, beta bloker ve beta mimetik ajanlar, teofilin gibi astım ilaçları) uykusuzluğu yukarıda tanımladığımız kişilerde ortaya çıkarabilir, pekiştirebilir.

Uykusuz kalan bir kişide davranışlarda ve uykuyu değerlendirmede değişmeler gözlenir. Bu kişiler daha çok uyumak için yatakta daha fazla zaman geçirirler. Uykusuzluğu çözmek için gün içi uyurlar ve akşamları da uyumamak için çabalarlar. "Gece ne olacak, uyuyabilecek miyim?" kaygısı gün içinde ortaya çıkar ve gece uyku öncesi en tepe noktaya ulaşır. Hatta "ölüm korkusuna" bile dönebilir. Sorun çözülmez ise kalıcı ve yıkıcı hale döner.

Hangi doktora gitmek gerekir? Rahat bir uyku için nelere dikkat etmek gerekir? Hangi ilaçları almak gerekir?
Uyku ile ilgili sorunları Nöroloji hekimi tedavi eder. Sorunu ve onun nedenlerini bulmaya, tedavi etmeye çalışır. Kötü anıları silmek gerekir. Uykusuzluk için öncelikle ilaç dışı tedbirler alınır. Rahat bir uyku, yatak odasını "sadece uyku ile ilişkili bir yer" haline getirmekle mümkündür. Yatak rahat olmalı, sadece uyku geldiğinde yatağa girilmelidir. Yatakta "kitap okumak, TV izlemek, yemek yemek, vs" bırakılmalıdır. Aynı vakitte yataktan çıkılmalı, uyanınca kalkılmalı ve gün içi kısa şekerlemeler olmamalıdır. Oda karanlık ve sessiz olmalıdır. Akşam üzerinden sonra uykuyu etkileyen sigara, alkol, kahve veya çay tüketimi bırakılmalı, akşam yemeği ne çok ağır ne de çok hafif olmalıdır. Kişide var olan kaygı ve sıkıntı halini yenmek için rahatlatıcı uğraşlar, gün içi egzersizler yapılmalı, zihin kötü düşüncelerden arındırılmalıdır. Yatak odasına hiçbir zaman gün içinden sarkan sorun veya düşünce taşınmamalıdır. Kullanılan ilaç tedavilerine dikkat edilmeli ve eğer uykuyu kötü etkileyen ilaçlar var ise ve mümkünse bıraktırılmalıdır. Gerektiğinde de uykuyu getiren, uykuyu sürdüren ilaç tedavileri kullanılmalı uyku, en sağlıklı haline yeniden getirilmelidir. Bu tedavi sürecinin büyük oranda hastaya bağlı olduğu mutlaka hatırda tutulmalıdır. 


Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi