19 Mart 2024, Salı

Temporal arteritis

7 Ocak 2014, Salı

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu

-Doktor bey evladım, ben 72 yaşındayım. 2 yıldır başım ağrıyordu. Çok doktora gittim! Verdiğiniz ilaçlar yaramıyor dediğimde de "bu biraz da psikolojik" diye söylediler! Sonrasında yemek yerken çiğnemem etkilendi, zor çiğner oldum. Hatta gözümün önünde sinek gibi bir şeyler uçuyor diye göz doktoruna da gittim, ama nafile! Sonunda olan oldu, sol gözüm görmemeye başladı. Kör oldum! Ondan sonra beni ameliyat ettiler, alnımdan bir damar parçası aldılar. Damar iltihabı mı ne varmış, öyle söylediler? Ben yalnız yaşıyorum doktor bey evladım. İyi olur muyum? Görmem düzelir mi?

Damar yapısı nasıldır? Neden ve nasıl iltihaplanır?

Damarlarımız basitçe üç tabakadan yapılmıştır. Damarın en iç yüzeyinde "tek sıra tuğla gibi" dizilmiş hücreler bulunur. Pürüzsüz - otoban asfaltı gibi dümdüz- olan bu yapı sayesinde kan hızlıca akar ve organları besler. Hemen arkasında bulunan kas tabakası bu yapının sağlam bir şekilde dağılmadan durmasını sağlar. Kasılma ve gevşeme işlemi ile de damar içi boşluğun genişleme ve daralmasını sağlar. En içteki hücreler ile kas tabakası arasında bir bariyer vardır. Bu bariyer sayesinde kas lifleri sınırlarının dışına çıkamaz ve yüzeyin düzgünlüğünü bozamaz. Kas tabakasının dışında da üçüncü tabaka bulunur. Bu tabaka hem lojistik destek ve hem de sağlamlık artışı sağlar. Damarı besleyen küçük damarları bulunur burada. Ayrıca bağ doku elamanları damar yapısının sağlamlığı için onun etrafını sarar. En içteki tek sıra örtü tabakası her damarda bulunur. Ancak diğer iki tabaka, kas tabakası ile destek tabakası vücudun ihtiyacına göre azalarak ya da artarak değişmeler gösterir.

Vücudun bağışıklık sistemi tüm vücudu gezen "kolluk kuvvetleri" gibidir. Girip çıkmadıkları, "sen kimsin" demedikleri bölgeler son derece nadirdir. İşte bu bölgeleri gezerken, şüpheli ya da aranan kişileri bulduklarını düşünerek - yanlış bir şekilde - bu bölgelere karşı bir saldırı başlatırlar. Tek bir immün hücrenin çalışması ile başlayan süreç, bir meydan savaşına ve kargaşaya dönüşür. Ortama salınan diğer maddeler -göz yakıcı gazlar, sıkılan sular- o bölgedeki etkilenmenin daha da artması ile sonuçlanır. Sonuç kırılan camlar, yakılan çöpler ve bırakılan artıklar şeklindedir. O bölge temizlenmeden ne araçlar girer, ne de dükkanlar açılır. Hayat eski haline dönemez. Bugün için bu immün hücrelerin neden bu "gözaltına alma - yakalama "olayını başlattığı tam olarak bilinmez.

Temporal arterit nedir? Kimlerde gözlenir? Hangi şekilde ortaya çıkar?

Temporal arterit hastalığı ileri yaşın hastalığıdır. Şakak bölgesinde yer alan damarın şişmesi ve ağrı yapması ile seyreder. Bu bölge derisine dokunmak, damara dokunmak bile ağrı hissedilmesine yol açabilir. Baş ağrısı sıktır. Ağrının tipik özelliği ağrı kesici alınca geçiyor ama sonra tekrar geliyor olmasıdır. Göz önünde sinek uçuşması gibi bir durumda olur. Zaman içinde çiğnerken çenem de yoruluyor demeye başlar. Bazen de "kollarımı artık kaldıramıyorum, sabahları neredeyse bir saat kadar süren bir tutukluk oluyor, hem halsizim hem de çabuk yoruluyorum" diye yakınır. Tüm bu yakınmalar damarın kendisini besleyen küçük damarların etkilenmesi ile besledikleri vücut yapısının yetersiz beslenme bulgularıdır. Kanın kolayca akışını sağlayan en içteki yapı da bozulunca daralma ve hatta tam olarak tıkanma oluşur. Tıkanma ile birlikte sona doğru ulaşılır ve artık geri dönülmez fonksiyon kaybı ortaya çıkar.

Damar iltihabı nasıl tanınır? Hangi laboratuvar bulguları önemlidir? Tanı için neler yapmak gerekir?

Hastalığın tanınmasında öncelikle hastalıktan şüphe etmek gereklidir, yoksa kolaylıkla başka durumlara benzetilerek tanınmaz. Bunun için de hastanın" öncelikle dinlenmesi" yani bu zamanın "hastaya verilmesi" gerekir. 65 yaşında ve üzerindeki bu hastalar kansızlıktan yakınan, zayıf ya da kilo kaybetmiş kişilerdir. Bazen ateş varlığından da bahsederler. Dışarından bakıldığında ve ellendiğinde sert ve şişmiş şakak damarı gözlenir. İltihabı gösteren sedimentasyon testinde yükselme olmalıdır. Şakak damarının ultrasonografik olarak incelenmesinde görülen anormallikler, ameliyat ile çıkarılan damarın incelenmesi ile kanıtlanır.

Neden ve nasıl tedavi edilir?

Tedavi edilmesi mutlaka gereken bir durumdur. Çünkü göz damarlarında da ilerleyen dönemlerde iltihaplanma ile birlikte körlük olur. Hatta bu durum düşünüldüğünde bile tedavi başlanmalıdır. Tedavi için halk arasında "kortizon" adıyla biline kortikostreoid ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar vücudun kendisinin ürettiği maddelerdir. İlaç olarak dışarıdan verildiğinde savunma hücrelerini baskılar, onların başlattığı iltihaplanmayı durdururlar. Ancak bu ilaçların kullanımı sıkı bir hekim - hasta ilişkisi gerektirir. Tek gözde körlük oluşsa bile tedavi diğer gözü korumak için tedavi verilmesi gerekir. 



Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi