19 Mart 2024, Salı

Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi

1 Ocak 2013, Salı

     


Prof. Dr. Nefati Kıylıoğlu
- Doktor bey ne yapmalıyım? Biliyorsunuz babam Parkinson hastası. Bazen çok iyi, bazen de anlamadığım bir şekilde tutuluyor. Lavaboya bile gidemiyor. Bazen ağrılı krampları oluyor. İlacını alıyor 10 dakika iyi sonrasında bu kez istemediği oynamaları - kıvrılmaları oluyor. Oynamalardan o yoruluyor, ben yoruluyorum. Bitkin düşüyoruz. Ben kendine baksın istiyorum ama olmuyor. Bir çıkış yolu yok mu?

Parkinson hastalığında neler gözlenir ve nasıl bir seyir gösterir?
Bir Parkinson hastasında olmazsa olmaz bulgular arasında hareketlerin yavaşlaması, istirahat sırasında gözlenen çoğunlukla tek taraflı kaba el - kol titremesi ve eklem hareketleri sırasında izlenen katılık hali bulunur. Hastalık beyinde yıkımla seyrettiği için zaman içinde ilaç tedavisine yanıt azalır. Yürüme gibi hareket ile ilişkili durumlar bazen rahat ve iyi iken, bazen çok zor ve yapılamaz olur. Bu durum hastalığın ilk aşamasında ilaçlar alınmadığı için olurken, hastalık ilerledikçe ilaçlar ile ilişkisiz hale gelir. İlaç alınsa da alınmasa da ortaya çıkar. Hareketlerin yapılamaması yanı sıra, bu kez istenmeyen hareketler; oynamalar, kıpırdanmalar ve ağrılı kasılmalar ortaya çıkar. Bazen donmuş gibi kaskatı, bazen de fırtınalı deniz gibi çalkantılı bir hale bürünür. Hasta "çare sizsiniz" derken, hekim "çaresiz" kalır.

Cerrahi tedavi nedir?
İlaç tedavisinin artık yetmediği durumlarda çaresiz kalan hekimler acaba beynin bazı ilişkili bölgelerini zedelesek ya da uyarsak bir fayda olur mu diye düşünmeye başlamış, 1990'lı yıllarda beyin ile ilişkili cerrahi işlemlere girişmiştir. Önceleri beyindeki bazı bölgeler zedelenmiştir. Bu yerlerdeki (talamus ve pallidum bölgeleri) fonksiyon kaybı Parkinson hastalığındaki titreme, kasılma gibi yakınmalarını düzeltmiştir. Tek taraflı uygulama ile sağlanan başarı sonrasında iki taraflı işlemler yapılmış ama bu kez de konuşma bozukluğu, unutkanlıkta artma gibi şikayetler doğmuştur. Bu geri dönmeyen "zedeleme işlemi" yerine "düğmeye basınca çalışan, kapatınca da eski haline dönen bir işlem olsa" fikri ile ilişkili çalışmalar yapılmıştır ve elektrik ile uyarma yöntemi geliştirilmiştir. Beyindeki bu bölgelere yerleştirilen tel, bu telden verilen elektrik, aynı zedelenme olmuş gibi şikayetleri düzeltmiş, hatta fikirde olduğu gibi elektrik kesildiğinde de hasta eski haline dönmüştür. Yani işlem geri dönüşümlü olmuştur.

Cerrahi tedavi hangi durumlarda yapılır? Nerelere yapılınca hangi faydalar görülür? İki taraflı yapılır mı? Neleri bilmeliyim?
Uygun ve yeterli ilaç tedavisine rağmen ilaç yanıtı ciddi şekilde dalgalanan, istemsiz kasılma ve hareketleri çok olan, ağrılı krampları-kasılmaları olan, ciddi hareketsizliği olan hastalara cerrahi tedavi yapılabilir. Parkinson hastalığının temel ilacı "levodopa" tedavisine yanıtlı iken ilerleyerek yanıtsız hale gelmiş hastalarda temel olarak işe yarar. Çok ağır olanlarda (yatağa ya da iskemleye bağlı), bunama hastalığı olanlarda, akli dengesi yerinde olmayanlara yapılmaz. Yapılmama gerekçesi ise pahalı olan bu yöntemin "yapılan işin değerini veremeyecek" olmasıdır. Bu işlem oldukça özelleşmiş kişiler tarafından yapılan ve masraflı bir yöntem olduğu için, hastaların seçimi önem taşır. Sadece hastayı izleyen ve yönlendiren nöroloji hekimi değil, aynı zamanda ameliyatı yapacak beyin cerrahının da hastanın faydan göreceğinden emin olması gereklidir. Bu yüzden operasyon yapacak kişiler de bir dönem hastayı izlerler.

Parkinson hastalarında en çok beyin uyarılması yapılan yerler subtalamik nükleus denilen bölge ile globus pallidus interna denilen bölgelerdir. Titreme, katılık ve hareket kısıtlılığı gibi durumları düzeltmek için yapılır. Hastada daha az oranda donma ve hareketlilik değişmesinin olması, hareketlilik zamanlarındaki istemsiz oynamaların azalması, titremede düzelme, ilaç ihtiyacının azalması fayda olarak beklenir. Cerrahi tedavinin etkisi 5 yıla kadar iyi bir şekilde devam eder.
Tek taraflı olduğu gibi iki taraflı da yapılabilir. Genellikle taraflar arasında bir süre bırakılır. İki taraflı yapılma sonrasında konuşma bozukluğu, unutkanlıkta artma gözlenmesi sorun olarak ortaya çıkabilir.

Bu bir cerrahi yöntemdir ve elbette riskleri vardır. Bunlar arasında cerrahi girişim ile ilişkili olarak kanama, infeksiyon, yanıtsızlık ya da istenmeyen başka yakınmaların ortaya çıkması sayılabilir. Yanı sıra elektrik uyarısını verecek olan elektronik cihazın sorunları (pilinin bitmesi, uyarının uygun ve yeterli olmaması) gözlenebilir. Bu arada hastalığın zaman içinde ilerleyeceği ve bu nedenle de bazı tedavi yetersizliklerinin görülebileceği hatırda tutulmalıdır. Mutlaka sıkı bir takip gereklidir.


Yazarın Tüm Yazıları
Yaşlılık ve sağlıklı yaşam 25 Mart 2014, Salı
Serebellar hemoraji - Beyincik kanaması 18 Mart 2014, Salı
Damar iltihaplanması - Vaskülit 11 Mart 2014, Salı
Behçet Hastalığı 4 Mart 2014, Salı
Beyin ölümü 25 Şubat 2014, Salı
İnsan sağlığı ve bilgi üretimi 18 Şubat 2014, Salı
Apraksi - Hareketin yapılamaması 11 Şubat 2014, Salı
Spinoserebellar ataksi 28 Ocak 2014, Salı
Epilepsi ve cerrahisi 21 Ocak 2014, Salı
Servikal spondilotik myelopati 14 Ocak 2014, Salı
Temporal arteritis 7 Ocak 2014, Salı
Kapı - Duvar 2 Ocak 2014, Perşembe
Göz felci (Gözde hareket kaybı) 24 Aralık 2013, Salı
Paraneoplastik sendrom 17 Aralık 2013, Salı
Düşük el (Radiyal sinir felci) 10 Aralık 2013, Salı
Status Epileptikus (Nöbet fırtınası) 3 Aralık 2013, Salı
Beynin sağ ve sol yarısı 26 Kasım 2013, Salı
Beyin tümörü ve nöbet geçirme 19 Kasım 2013, Salı
Hekimlikte hastalığı tanıma ve zaman 5 Kasım 2013, Salı
Normal basınçlı hidrosefali (Beynin su toplaması) 26 Ekim 2013, Cumartesi
Ben Multipl Skleroz (MS) hastası mıyım? 11 Ekim 2013, Cuma
İlaçlar ve vücudumuz 1 Ekim 2013, Salı
Beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması 17 Eylül 2013, Salı
Davranışlar ve sağlığımız 12 Eylül 2013, Perşembe
Göz hareketleri ve bozuklukları 3 Eylül 2013, Salı
Dirsekte sinir sıkışması - Kubital Tünel Sendromu 20 Ağustos 2013, Salı
Göz kapağı düşmesi - Blefaroptozis 14 Ağustos 2013, Çarşamba
Sınırlar ve canlılık 6 Ağustos 2013, Salı
Siyatik sinir etkilenmesi. 30 Temmuz 2013, Salı
Pozisyon değişmesi ile ortaya çıkan baş dönmesi - BPPV 23 Temmuz 2013, Salı
Sıcaklık, ısı ve bedenimiz 16 Temmuz 2013, Salı
Damar sertliği - Ateroskleroz 10 Temmuz 2013, Çarşamba
Uyku ve baş ağrısı 3 Temmuz 2013, Çarşamba
Sinir çalışma bozukluğu - Periferik Nöropati 26 Haziran 2013, Çarşamba
Beyin çalışmasının yetmezliği - Deliryum 19 Haziran 2013, Çarşamba
Yutma bozukluğu - Disfaji 12 Haziran 2013, Çarşamba
Geçici Bellek Kaybı 4 Haziran 2013, Salı
Ortostatik hipotansiyon 15 Mayıs 2013, Çarşamba
Kulak çınlaması - Tinnitus 7 Mayıs 2013, Salı
Kore - Sydenham koresi 30 Nisan 2013, Salı
Vitamin B12 ve sinir sistemi 23 Nisan 2013, Salı
Doğa, vücudumuz ve enerji dönüşümleri 16 Nisan 2013, Salı
Uykudaki davranış bozuklukları - Parasomniler 11 Nisan 2013, Perşembe
Amyotrofik Lateral Skleroz - ALS 3 Nisan 2013, Çarşamba
Beynimiz ve yaşlanma 27 Mart 2013, Çarşamba
Myelopati - Omurilik etkilenmesi 2 19 Mart 2013, Salı
Myelopati - Omurilik etkilenmesi - 1 11 Mart 2013, Pazartesi
Akut distoni - İlaç ile ortaya çıkan kasılma durumu 5 Mart 2013, Salı
Hemifasiyal spazm - Yüzde ve gözde istenmeyen kasılma durumu 27 Şubat 2013, Çarşamba
Tiroid bezi ve göz hastalığı 23 Şubat 2013, Cumartesi
Ağrı - Beş duyunun cezalandırıcısı 6 Şubat 2013, Çarşamba
Demans - Bunama hastalığı 29 Ocak 2013, Salı
Yalancı tümör sendromu (Psuedotumor cerebri) 22 Ocak 2013, Salı
Karotis damarı daralması - Şah damarı darlığı 15 Ocak 2013, Salı
Uykusuzluk - İnsomni 8 Ocak 2013, Salı
Parkinson hastalığı ve cerrahi tedavisi 1 Ocak 2013, Salı
Bel ağrısı 24 Aralık 2012, Pazartesi
Uykuda nefes durması - Horlama 18 Aralık 2012, Salı
Bayılma (Senkop) 12 Aralık 2012, Çarşamba
Beyin kanaması ve yüksek tansiyon (Hipertansiyon) 4 Aralık 2012, Salı
Ağrı kesici kötüye kullanım baş ağrısı 29 Kasım 2012, Perşembe
Diyabetik nöropati (Şeker hastalığı ve sinir iltihabı) 20 Kasım 2012, Salı
Fibromyalji Sendromu 13 Kasım 2012, Salı
İnflamatuar myopatiler - (Dermatomyozit/Polimyozit) 7 Kasım 2012, Çarşamba
Myastenia Gravis 30 Ekim 2012, Salı
Akut inflamatuar demyelinizan nöropati - GBS (Guillain-Barre Sendromu) 23 Ekim 2012, Salı
Nöbet geçirme - Sara hastalığı (Epilepsi) 16 Ekim 2012, Salı
Optik Nörit 9 Ekim 2012, Salı
İnme - Stroke 3 Ekim 2012, Çarşamba
Botulinum toksini - Distoni 26 Eylül 2012, Çarşamba
Yanan ayaklar - Küçük lif nöropatisi 18 Eylül 2012, Salı
Yüz felci - Fasiyal paralizi 12 Eylül 2012, Çarşamba
Huzursuz Bacaklar Sendromu 4 Eylül 2012, Salı
Trigeminal nevralji 28 Ağustos 2012, Salı
Tek gözde ağrısız - ani görme kaybı (Amarozis Fugax) 21 Ağustos 2012, Salı
Parkinson Hastalığı 14 Ağustos 2012, Salı
El titremesi - Tremor 7 Ağustos 2012, Salı
Sinir Sıkışması - Karpal Tünel Sendromu 31 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (2. bölüm) 24 Temmuz 2012, Salı
Baş ağrısı - Migren (1. bölüm) 17 Temmuz 2012, Salı
Çift görme 10 Temmuz 2012, Salı
Baş dönmesi 3 Temmuz 2012, Salı
Prof. Dr. Kıylıoğlu Çine Madran’da 2 Temmuz 2012, Pazartesi