Türkiye’de satılan mamullerin büyük çoğunluğunun ithal olduğunu düşünürsek, gümrüklerin, gümrük mevzuatının ve gümrükle uğraşanların ne kadar önemli olduğunu görebiliriz. Hatta, daha somut bir örnek vermek gerekirse, bir tekstil ürününün yasadışı yollarla ülkeye girmesi hukuku ve ekonomiyi zedelerken, bir sağlık ürününün ülkeye yasadışı yollarla girmesi toplum sağlığını da çok olumsuz etkileyebilir.
Gümrükler, kaçakçılığı engellemek için çeşitli önlemler alırlar. Bunların en önemlisinin petrol için uygulanan yöntem olduğunu düşünüyorum. Ulusal marker olarak adlandırılan bu yöntemde, yalnızca TÜBİTAK’ın ürettiği bir kimyasal sıvı, yurt dışından gelen petrole, oranının mevzuatla belirlendiği miktarda eklenir. Sonrasında yapılan incelemelerde bu kanuni oranın tankerin içinde olup olmadığına bakılır. Bu şekilde de petrolün kaçak olup olmadığı tespit edilir. Yalnız hemen belirtmem gerekir ki, bu yöntem birkaç Afrika ülkesi ile beraber Türkiye’de uygulanmaktadır.
Diğer tip mamuller için ise gümrükçülerin, gerekli gördüklerinde durdurma yetkileri vardır. Gümrükçüler mallardan şüphelendikleri için durdurabilecekleri gibi Fikri Mülkiyet Hakları’na zarar veren bir olay olduğunu düşündüğü için de durdurabilirler.
Örneğin; taklit bir ürünün ülkeye sokulması Fikri Mülkiyet Hakları’na zarar veren bir husustur. Bu durumda gümrükte durdurulan ürünler gidilip incelenir ve gerekli görülürse numune alınır ve tetkikler yapılır. Tetkikler neticesinde, ürünün sahte olduğu anlaşılırsa ürün imha edilir ve ülkeye bu taklit ürünleri sokmaya çalışanlara karşı dava açılır.
Alınan her türlü önleme rağmen, ülkeye kaçak ürün girmesi belli bir orana kadar engellenebilir. Ülkeye giriş yapan kaçak ürünlerin dağıtımını, satışını, satışa arzını önlemek için, gümrük muhafaza müdürlükleri kurulmuştur. Gümrük muhafaza müdürlükleri, ilgili savcılıktan aldıkları talimat doğrultusunda, ülkeye kaçak giren malları arayabilir, onlara el koyabilir.
Ancak her şeye rağmen, benim Üniversite’den iktisat hocamın da dediği gibi, kaçakçılığı, taklit ürünleri vs… engellemenin en iyi yolu, “ekonomik önlemlerdir”.
Ben bu yazıyı neden yazdım?
Gümrük ve kaçakçılık tamamen uzmanlık gerektiren bir konu ve uzmanı olmayanların ilgilenmediği bir dal. Buna rağmen ben bu konuyu işledim. Çünkü bu yazımı gümrük ve kaçakçılık uzmanı, Kaçakçılık Kanunu’nun yazılmasında bizzat görev alan ve onun tavsiyesiyle, çalıştığım hukuk bürosu için değişen Kaçakçılık Kanunu ve Gümrük Mevzuatı konusunda araştırma yapmaya başladığım ve bu yazımın yayınlandığı gün raporumu kendisiyle, paylaşacak olduğum baba dostu Cihat Ancın’a ithaf etmek istiyorum. Allah rahmet eylesin. Sevenlerinin başı sağolsun.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.