26 Nisan 2024, Cuma

Çocuklarda İnatçılık

10 Ekim 2012, Çarşamba

     


Nilüfer Kabalı

İnatçılık çocuğun duygusal gelişiminin bir sonucudur ve en çok 3-6 yaş arasında yaşanır. Bu yaşlarda inatçılık normaldir. Çocuk ben duygusunun ve özgür olma bilincinin gelişiminden kaynaklanan inatçılık gösterir.
"Güne başlamak için tüm hazırlıkları yapmış ve sıra yeni uyanan çocuğunuzu güne hazırlamak için teşebbüse geçtiğiniz bir zamanda çocuğunuz;
“Elimi yüzümü yıkamayacağım, o kıyafeti giymeyeceğim...” Şeklinde itirazlara başlar. Ya
da alış verişinizi yaparken; “oyun parkına gidelim...” diye isteklerini arka arkaya
sıralayarak sizinle inatlaşabilir. Bu inatlaşma gün içinde birçok ailede yaşanmaktadır.
Çocuklar belli gelişim evrelerinde inatçı, kuralları çiğneyen, durdan, sustan anlamayan, başına buyruk hareket eden bir kişilik sergileyerek anne babaları zor durumlarda bırakabilirler.
Peki, çocuklar neden inatçılık yapar?
Çocukların gelişim aşamalarına bakıldığı zaman İlk kritik dönem “birinci yaş dönemi”dir.
Çocuk bir yaşından sonra yani yürüme ve konuşma becerisi kazandıktan sonra inatçı davranışlar göstermeye başlar. Anne babanın dediğinin tersini yapmaktan ve kuralları çiğnemekten zevk alır gibidir. Anne, “yapma!” dedikçe inadına istenmeyen davranışı tekrarlar. İstenmeyen davranışları tekrarlayan bir çocuğun amacı sizi kızdırmak ve çileden
çıkarmak değildir. Niyeti koyduğunuz kuralın veya istediğiniz davranışın  ne kadar önemli olduğunu test etmektir. Siz aynı olumsuz davranışa aynı tepkiyi gösterdikçe ve bundan taviz
vermedikçe gerçeği kabullenip sınırları zorlamaz.
İkinci kritik dönem “2,5 yaş dönemi”dir. Kas, kemik ve sinir sistemi yönünden yani
fizyolojik olarak hızlı bir gelişme gösterdiğinden uyum sağlamakta zorlanır. Dengesiz, kararsız, olumsuz, her şeye ‘Hayır!’ diyen isyancı bir kişilik sergiler. Psikolojik yönden de “bağımsızlık abası” içindedir. Yardım istemez, her şeyi kendisi yapmak ister; ancak anne ve babaya ihtiyacı olduğunun da farkındadır. Bu yüzden farklı kutuplar arasında gidip gelir. Aşırı
hareketlilikten âni bir tembelliğe, ataklıktan utangaçlığa, sahiplenme duygusundan
aldırmazlığa, inatçılıktan uysallığa, açlık çığlıklarından iştahsızlığa, tuvalete zor yetişmekten
idrarını tutmaya kadar varan dengesizlikler gösterir. Bu dönemde anne ile çocuk arasında en
sık çatışmalar tuvalet ve temizlik konusunda yaşanır. Anne babanın yapacağı en iyi şey bir
seneden fazla sürmeyecek olan bu dönemde çocuktan sevgisini esirgememek ve sabretmektir.
Üçüncü kritik dönem “4 yaş dönemi”dir. Bu dönemde çocuk kendi başına buyruk,
kafasına estiği gibi hareket eden, sağda solda dolaşan, çok konuşan, durmadan
soru soran ancak cevabını dinleme sabrı göstermeyen, başladığı işi yarım bırakan
maymun iştahlı bir çocuktur. Bununla beraber 2,5 yaş çocuğu kadar inatçı değildir.
Dördüncü kritik dönem “6 yaş dönemi”dir. İnatçı ve olumsuz davranışlarıyla sanki 2,5 yaş
çocuğu geri gelmiş gibidir. Anne babalar 5 yaşındaki o uyumlu ve uzlaşmacı çocuğun nasıl olup da böyle zıt bir kişilik sergilediğine anlam veremezler. “Bu çocuğa ne oldu, birden huyu çok değişti?” derler.
Beşinci kritik dönem “ergenliğe geçiş dönemi”dir.
İnatçılık yapan çocuğa nasıl davranmalı?
İnatçılık yapan çocukla alay etmeyin, ceza ile korkutmayın, kimin güçlü olduğunu ispatlamak için zor kullanmayın. Bazen çocuk sizin sevginizi, sabrınızı denemek için inatlaşabilir. Sinirlenir, bağırıp çağırır ve hele ceza verirseniz “Haklıymışım, beni sevmiyorlar” diye düşünebilir.
İnatçılık yaptığı zaman neden böyle davrandığını sorun. İnat çoğu zaman çocuğun
varlığını kabul ettirme ve bağımsızlık isteğinden kaynaklanır. Gösterdiği sebep ne kadar saçma ve yersiz olursa olsun, sabırla dinleyin. Kendinizi çocuğun yerine koyun. Şüphelerini, kaygılarını ve korkularını anlamaya çalışın. Kızmadan, sabırla dinlediğinizi gördüğü zaman duygularını ifade etmeyi ve gerektiğinde kontrol etmeyi öğrenecektir.
Haklı istekleri yerine getirilmeyen bir çocuk inatçılık yaparak isteklerine kavuşmayı
deneyebilir. İnatçılık bir hastalık sırasında ortaya çıkabilir. Anne babaya kızan çocuk gizli bir öç alma duygusuyla inatçılık yapabilir. Kardeş kıskançlığı, kardeşinin kendisinden daha fazla sevildiği kanaati inatçılığa yol açabilir. Çocuğu kardeşi ile kıyaslayarak kıskançlık duygusunu tahrik etmemeliyiz.
İnadını fazla önemsediğimiz, kızdığımız veya üzüldüğümüz zaman çocuk inadı bize karşı
bir silah olarak kullanabilir. Sabah kahvaltısına kalkmak istemeyen bir çocuğun tepesine dikilip çok fazla ısrar etmeye gerek yoktur.“Sen bilirsin, eğer kahvaltıya gelmezsen ayrıca senin için kahvaltı hazırlayamam,öğleye kadar bir şey yiyemezsin.” diyerek seçimini ona bırakabiliriz.Bir veya iki saat sonra kalkıp kahvaltı istediğinde “Hayır, öğle yemeğine kadar bir şey yememeyi kendin seçtin, sana kahvaltı hazırlamak zorunda değilim” diyerek inadın da bir bedeli olduğunu öğretmiş olursunuz.
Kuralları belirlemede ve uygulamada aile üyeleri arasında mutlaka  uyum  olmalıdır.
Annenin kızdığı bir davranışı baba gülerek karşılar veya “Çocuğun üzerine gitme” diyerek
korumaya kalkarsa çocuk neyin doğru neyin yanlış olduğunu öğrenemez. Aile büyükleri çocuk terbiyesine fazla müdahale ederek anne-babanın işini zorlaştırmamalıdır. Çocuk cezadan kurtulmak veya bir isteğine kavuşmak için büyükbabayı ve büyükanneyi kullanır. Anne baba aile büyüklerini üzmeden çocuğu koruma altına alarak ve her isteklerini yerine getirerek şımartmamalarını istemeli ve bunu çocukların evde olmadığı bir zamanda yapmalıdır
Eğer çocuğumuzun neden inatçılık yaptığını, neden huysuzlaştığını bulabilirsek, ve ne hissettiğini anladığımızı kendisine sözle ifade edebilirsek, bir süre sonra onun inatçılığının yok olduğunu fark ederiz. Çocuk ne kadar küçük olursa olsun, kendisine açıklama yapıldığında, duyguları geri bildirildiğinde, anlaşıldığını ve kendisine değer verildiğini hisseder. Aynı zamanda, anne ve babasını kendisine model olarak aldığından, nasıl konuşulacağını, bir sorunla nasıl başa çıkılacağını, bir insanın kendisini ve duygularını nasıl ifade edeceğini de dolaylı olarak öğrenir. Bu sayede, hem daha kolay huysuzluk ve inatçılık huyundan kurtulacak, hem de duygusal olarak gelişmiş bir zekaya, dili ve duyguları daha iyi kullanma,ifade etme yeteneğine sahip olacaktır.Yeter ki anne-baba kendilerindeki “aktif dinleme ve duygu geri-bildirimi” becerilerini keşfetsinler ve geliştirme yolunda adım atsınlar.



Yazarın Tüm Yazıları
Ağaç yaşken eğilir 24 Ekim 2013, Perşembe
Saygılı ve kibar çocuk yetiştirmek 1 Mayıs 2013, Çarşamba
Çocuklara vakit ayırmanın önemi 3 Nisan 2013, Çarşamba
Enkoprezis 27 Mart 2013, Çarşamba
Çocuklarda Enuresis Nokturna (Gece Altını Islatma) 2 Ocak 2013, Çarşamba
Çocuk ve boşanma 21 Kasım 2012, Çarşamba
Çocuklar ve Kurallar 7 Kasım 2012, Çarşamba
Çocuklarda Kıskançılık 17 Ekim 2012, Çarşamba
Çocuklarda İnatçılık 10 Ekim 2012, Çarşamba
Çocuklarda yalan söyleme 26 Eylül 2012, Çarşamba
Çocuğum neden okula gitmek istemiyor, onu okula gitmeye nasıl alıştıracağım ? 12 Eylül 2012, Çarşamba
Okula dönmek... 5 Eylül 2012, Çarşamba
Çocukları Kabul Etmenin Önemi 29 Ağustos 2012, Çarşamba
Çocuğum Çok Fazla Yemek Yiyor 15 Ağustos 2012, Çarşamba
Çocuğum Yemek Yemiyor 8 Ağustos 2012, Çarşamba
Özgüvenli Çocuklar ve Egosu Yüksek Çocuklar Arasındaki Farklar 1 Ağustos 2012, Çarşamba
Güven Verici, Destekleyici Anne-Baba Tutumu 18 Temmuz 2012, Çarşamba
Mükemmeliyetçi Anne-Baba Tutumu 11 Temmuz 2012, Çarşamba
Reddedici Anne-Baba Tutumu 4 Temmuz 2012, Çarşamba
Aşırı Koruyucu Anne-Baba Tutumu 27 Haziran 2012, Çarşamba
Dengesiz ve Kararsız Anne-Baba Tutumu 20 Haziran 2012, Çarşamba
İlgisiz Ve Kayıtsız Anne-Baba Tutumu 13 Haziran 2012, Çarşamba
Serbest Anne-Baba Tutumu 6 Haziran 2012, Çarşamba
ANNE-BABA TUTUMLARI VE ÖZELLİKLERİ 29 Mayıs 2012, Salı
Çocuklar İçin Anne, Baba Örneği ve Önemi 22 Mayıs 2012, Salı
Çocuklarda özgüven nasıl gelişir? 16 Mayıs 2012, Çarşamba
Çocuklarda Merhamet Duygusu Nasıl Gelişir? 22 Şubat 2012, Çarşamba
Sorumluluk Sahibi Çocuk Yetiştirmek 8 Şubat 2012, Çarşamba
Okul öncesi çocuklarda çalma davranışı 18 Ocak 2012, Çarşamba
Baba-Çocuk İlteşimi 11 Ocak 2012, Çarşamba
Anne- Çocuk İletişimi 28 Aralık 2011, Çarşamba
Çocuklarda etkili iletişim 14 Aralık 2011, Çarşamba
5-6 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri 7 Aralık 2011, Çarşamba
4-5 yaş çocuklarının gelişimsel özellikleri 30 Kasım 2011, Çarşamba
3-4 Yaş çocukların özellikleri 16 Kasım 2011, Çarşamba
Bebeksi davranışlar geri dönerse 10 Kasım 2011, Perşembe
Okul öncesi eğitimde disiplin 2 Kasım 2011, Çarşamba
Okul Öncesinde Değerler Eğitimi 26 Ekim 2011, Çarşamba
Okul öncesi dönemde arkadaşlık ilişkileri 19 Ekim 2011, Çarşamba
Bebek ve Çocuklarda Korkular 12 Ekim 2011, Çarşamba
Dikkat Eksikliği ve Hiparaktivite 5 Ekim 2011, Çarşamba
Eğitim ve Öğretimde Anne Babaya düşen görevler 14 Eylül 2011, Çarşamba
Çocuğum Okula Başlıyor 7 Eylül 2011, Çarşamba
Çocuklarda tuvalet alışkanlığı 24 Ağustos 2011, Çarşamba
Okul Öncesi Dönemde Çocuk ve Televizyon 17 Ağustos 2011, Çarşamba
Çocuğuma nasıl hayır cevabını verebilirim 9 Ağustos 2011, Salı
Çocuk ve oyun 3 Ağustos 2011, Çarşamba
Gelişim Dönemleri ve Özellikleri 19 Temmuz 2011, Salı
Gelişim İlkeleri 5 Temmuz 2011, Salı
Başlarken 29 Haziran 2011, Çarşamba