29 Mart 2024, Cuma

Okul öncesi eğitimde disiplin

2 Kasım 2011, Çarşamba

     


Nilüfer Kabalı

Disiplin, çocuğunuzun kendi sınırlarının nerede başlayıp nerede bittiğini ona  göstermektir.. Çocukta ahlak gelişimini de  sağlayan disiplinin nihai amacı çocuğun içdenetim kazanmasını sağlamaktır. 

Toplumuzdaki sert, katı, negatif eleştiriye dayalı disiplinin uygulamalarının aksine disiplin aslında  kararlılık, kesinlik, süreklilik, sakinlik ve ödüllendirmeyi gerektirir. Yani disiplin “ceza vermek” değil, çocuğun sorumluklarını içselleştirmektir.

Temel alışkanlıklar erken gelişim yıllarında kazanıldığından okul öncesi dönemde disiplin konusu hem aile hem de okul öncesi eğitimcilerinin üzerinde hassasiyetle durması gereken bir konudur.

Disiplin, çocuğa karşılaştığı durumlar ve insanlar karşısında nasıl davranması gerektiğini öğretir. Çocuğun davranışını kötülemek, ayıplamak, onaylamamak ona bu durum karşısında nasıl davranması gerektiğini öğretmez. Aile ve öğretmenler söz ve davranışlarıyla çocuğa kazandırmak istediklerini davranışları somut  bir  şekilde  anlatmalıdırlar.Unutmamak gerekir ki, özellikle okul öncesi dönem çocuğu her türlü çevresel uyarıcıya son derece açıktır ve davranışları taklit etmede son derece başarılıdır. Bu nedenle, anne babalar ve çocuğun çevresindeki diğer yetişkinler çocuğa model olduklarının farkında olmalıdırlar.Böylece  kazandırılmak  istenilen  davranışlar  somut  bir  şekilde  anlatılmış  da  olur.

Disiplin, çocuğa dürtülerini kontrol etmeyi öğretir. Çocukların bir özelliği yetişkinlerin aksine daha dürtüsel yani davranışın sonuçlarını düşünmeden davranmalarıdır. Çocuğa “dur-düşün-yap” şeklindeki bir düşünme biçimini kazandırmak, davranışları sonunda üzülen çocukları davranış sürecinin daha farkında olmalarına yardımcı olur.
Disiplini etkili olarak kullanabilmek için, kurallarımızın mantıklı, akla yatkın ve uygulanabilir olmalıdır. Bir başka nokta, disiplin yaklaşımının çocuğun gelişimsel dönemine de uygun olması gerekir. Örneğin okula başlayacak olan 6 yaş çocuğuna uygun olan disiplin yöntemi 1 yaş çocuğuna uygun olmayabilir. Bu nedenle aileler olarak çocukların gelişim dönemleri hakkında bilgi sahibi olmak onlara karşı davranışları şekillendirmemizi olumlu olarak etkileyecektir.
Çocuğuma disiplin açısından nasıl yardımcı olabilirim?

Her anne baba, çocuğunu birinci derecede gözlemleyebilecek ve gelişimini destekleyecek kişilerdir. Aile çocuğunun yeterlilik ve geliştirmesi gereken alanları objektif olarak belirleyebildiğinde, çocuğunun gelişimine en üst düzeyde destek verebilir. Çocuğunuzu gözlemleyerek onun yetenek alanlarını bulabilir ve bunları ilerletmek üzere çalışabilirsiniz. Çocuğunun gelişimi en iyi destekleyen anne babalar, çocuklarının yeterliliklerini tarafsız olarak değerlendirebilen, beklenti ve desteklerini buna göre şekillendirebilen ebeveynlerdir.

Çocuklarınızın yeterliliklerine odaklanmak çok önemli ve üzerinde durulması gereken bir noktadır. Geleneksel ailelerde ısrarla çocuğun yapamadıkları üzerinde durulur ve çocuğu cesaretlendirmek yerine kişiliğini ve özgüvenini olumsuz etkileyebilecek yorumların yapıldığı görülür. Çocuğun istenmeyen davranışları görmezden gelinerek yapabildiklerini ödüllendirmek, daha iyisini yapması için cesaretlendirmek, pekiştirmek gerekir.

Okul öncesi çocuklar model alma, taklit yoluyla öğrenirler. Bu nedenle çocuğa birebir model olmak gerekir: örneğin; akşam yemeğinde ıspanağı yemeyen  babayı gören çocuğunuzun yemek seçmesi beklenen bir sonuçtur. Bu durumda ona yemek kuralları ve beslenme ile ilgili gerekli disiplini yerleştiremezsiniz. Kurallar;  çocuğunuzun yaşına uygun bir şekilde ve anlayabileceği bir dilde anlatılmalıdır. Neden  kuralların olduğu ,kurallara uyulduğunda  neler kazanılacağı ve uymadığında neler kaybedilebileceği ile ilgili bilgiler anne – baba tarafından açıklanmalıdır. Bu   açıklamalar için tüm aile üyelerinin bir  arada  olduğu  zamanlarda  yapılmalıdır.   

Çocuklar kendilerine verilen kurallarda kesin olunmasını isterler. Anne babalar davranışlarında hem kendi içinde hem de birbirleri arasında tutarlı olmalıdırlar. Anne ve baba, çocuğun kuralları karşı geldiği durumlarda birbirleri ile tutarlı ve benzer tepkiler vermelidir.

Ebeveynler çocuklara neyi yapmamalarını değil  çocuklara niçin yapmamaları gerektiğini düz, basit ve mantıklı olarak anlatmalıdırlar.
 
Şüphesizdir ki çocuklar, hem anne hem de baba için dünyanın en değerli varlıklarıdır. Bununla beraber çocuk eğitimi takım içinde tutarlılığı gerektirir. Anne babanın okul öncesi dönemde çocuğa rol model olması, olumlu davranışları desteklemesi ve gelişimi için ortamlarını düzenlemesi çocuğunun gelişimi için yapabileceği en faydalı işlerdir.



Yazarın Tüm Yazıları
Ağaç yaşken eğilir 24 Ekim 2013, Perşembe
Saygılı ve kibar çocuk yetiştirmek 1 Mayıs 2013, Çarşamba
Çocuklara vakit ayırmanın önemi 3 Nisan 2013, Çarşamba
Enkoprezis 27 Mart 2013, Çarşamba
Çocuklarda Enuresis Nokturna (Gece Altını Islatma) 2 Ocak 2013, Çarşamba
Çocuk ve boşanma 21 Kasım 2012, Çarşamba
Çocuklar ve Kurallar 7 Kasım 2012, Çarşamba
Çocuklarda Kıskançılık 17 Ekim 2012, Çarşamba
Çocuklarda İnatçılık 10 Ekim 2012, Çarşamba
Çocuklarda yalan söyleme 26 Eylül 2012, Çarşamba
Çocuğum neden okula gitmek istemiyor, onu okula gitmeye nasıl alıştıracağım ? 12 Eylül 2012, Çarşamba
Okula dönmek... 5 Eylül 2012, Çarşamba
Çocukları Kabul Etmenin Önemi 29 Ağustos 2012, Çarşamba
Çocuğum Çok Fazla Yemek Yiyor 15 Ağustos 2012, Çarşamba
Çocuğum Yemek Yemiyor 8 Ağustos 2012, Çarşamba
Özgüvenli Çocuklar ve Egosu Yüksek Çocuklar Arasındaki Farklar 1 Ağustos 2012, Çarşamba
Güven Verici, Destekleyici Anne-Baba Tutumu 18 Temmuz 2012, Çarşamba
Mükemmeliyetçi Anne-Baba Tutumu 11 Temmuz 2012, Çarşamba
Reddedici Anne-Baba Tutumu 4 Temmuz 2012, Çarşamba
Aşırı Koruyucu Anne-Baba Tutumu 27 Haziran 2012, Çarşamba
Dengesiz ve Kararsız Anne-Baba Tutumu 20 Haziran 2012, Çarşamba
İlgisiz Ve Kayıtsız Anne-Baba Tutumu 13 Haziran 2012, Çarşamba
Serbest Anne-Baba Tutumu 6 Haziran 2012, Çarşamba
ANNE-BABA TUTUMLARI VE ÖZELLİKLERİ 29 Mayıs 2012, Salı
Çocuklar İçin Anne, Baba Örneği ve Önemi 22 Mayıs 2012, Salı
Çocuklarda özgüven nasıl gelişir? 16 Mayıs 2012, Çarşamba
Çocuklarda Merhamet Duygusu Nasıl Gelişir? 22 Şubat 2012, Çarşamba
Sorumluluk Sahibi Çocuk Yetiştirmek 8 Şubat 2012, Çarşamba
Okul öncesi çocuklarda çalma davranışı 18 Ocak 2012, Çarşamba
Baba-Çocuk İlteşimi 11 Ocak 2012, Çarşamba
Anne- Çocuk İletişimi 28 Aralık 2011, Çarşamba
Çocuklarda etkili iletişim 14 Aralık 2011, Çarşamba
5-6 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri 7 Aralık 2011, Çarşamba
4-5 yaş çocuklarının gelişimsel özellikleri 30 Kasım 2011, Çarşamba
3-4 Yaş çocukların özellikleri 16 Kasım 2011, Çarşamba
Bebeksi davranışlar geri dönerse 10 Kasım 2011, Perşembe
Okul öncesi eğitimde disiplin 2 Kasım 2011, Çarşamba
Okul Öncesinde Değerler Eğitimi 26 Ekim 2011, Çarşamba
Okul öncesi dönemde arkadaşlık ilişkileri 19 Ekim 2011, Çarşamba
Bebek ve Çocuklarda Korkular 12 Ekim 2011, Çarşamba
Dikkat Eksikliği ve Hiparaktivite 5 Ekim 2011, Çarşamba
Eğitim ve Öğretimde Anne Babaya düşen görevler 14 Eylül 2011, Çarşamba
Çocuğum Okula Başlıyor 7 Eylül 2011, Çarşamba
Çocuklarda tuvalet alışkanlığı 24 Ağustos 2011, Çarşamba
Okul Öncesi Dönemde Çocuk ve Televizyon 17 Ağustos 2011, Çarşamba
Çocuğuma nasıl hayır cevabını verebilirim 9 Ağustos 2011, Salı
Çocuk ve oyun 3 Ağustos 2011, Çarşamba
Gelişim Dönemleri ve Özellikleri 19 Temmuz 2011, Salı
Gelişim İlkeleri 5 Temmuz 2011, Salı
Başlarken 29 Haziran 2011, Çarşamba