İnsanlığın avcılık, toplayıcılıktan yerleşik düzene geçiş döneminde başlayan ev aletleri kullanımının ham maddesi killi toprak, Çine’de takoz tuğla üretimi olarak hala günümüzde yaşama hizmet vermeye devam ediyor. 

Kap, kacak, heykel, vazo, testi ve küp gibi günlük mutfak gereçlerinin işlenip pişirilerek yapılması İsa’dan önce binli yıllara dayanıyor. Yerleşik düzene geçen insanoğlunun taştan ev yapımını daha düzenli şekle sokmak için killi topraktan yapı taşı üretmeye başlaması da 500’lü yıllara denk düşüyor. 

Çine Doğanyurt Mahallesi Araphisar mevkiinde bulunan takoz tuğla ocakları , 1968 yılından bu yana tuğla üretiyor. Araphisar mevkiinde şuanda üretim yapan 3 ayrı ocak bulunuyor. Bu ocaklardan her yıl ortalama 3,5 milyon adet takoz tuğla üretiliyor. 

Ocak sahiplerinden birisi olan Şerife Çavdar, 1976’da Konya’dan Çine’ye geldiklerini ve ilçede takoz tuğla imalat işine başladıklarını belirtirken, kendileriyle birlikte Çine’de o zamanlar Şükrü Coşkun ve Meskenli Abdullah Turan’ın da takoz tuğla imalatı yaptıklarını söylüyor. Bu kişilerin daha sonra takoz tuğla işini bıraktıkları bilgisini veren Çavdar, Çine’de daha önce ev yapımında kerpiç kullanıldığını ancak takoz tuğla imalatının kerpiç üretimini durdurduğunu belirtiyor. Çine’de şuan Şerife Çavdar’dan ayrı takoz tuğla üretimi yapan Ali Gülpınar ve Uzmanlar (Mustafa ve İsmail Uzman) bulunuyor. 

BU İŞİ KONYALILAR YAPIYOR
Takoz tuğla imalatında çalışan işçilerin tamamını Konyalılar oluşturuyor. Konyalı işçilerden Adnan Alıçı (51), Çinelilerin takoz tuğla imalatında çalışmak istemediklerini belirterek, “Türkiye’nin 4 bir yanında takoz tuğla ocaklarında çalışanların tamamı Konya Derbent ve ona bağlı köylerden giden işçilerdir. Çine’de biz ekip olarak 30 kişiye yakın çalışıyoruz. Aydın Tepecik’de de üretim yapılıyor. Ege Bölgesi’nde Aydın dışında Manisa Muradiye, Denizli Buldan’da da takoz tuğla ocakları var. Marmara Bölgesi’nde ve Eskiçine’de de takoz tuğla üretimi yapılıyor” dedi. 

TAKOZ TUĞLAYI HİNTLİLER İCAT ETTİ
Takoz tuğla üretiminin çıkış yerinin Hindistan olduğunu söyleyen Lütfi Coşar (52), “Takoz tuğlanın doğuş yeri Hindistan. Romen kökenli ulusun bu işi icat ettiği söylenir. Hindistan’dan da dünyaya yayılmış. Günümüzde elektrikli aletlerle harcı karılan tuğlanın kalıplarını ellerimizle yapıyoruz. Hintliler bu işin de makinesini icat etmişler. Kesimi makine ile yapıyorlar. Türkiye’deki ocaklara bu sistemin 2-3 yıla kadar geleceğini tahmin ediyoruz. Ülkemizde kalıp işi, hala insan eliyle yapıldığı için maliyeti de yüksek” diye konuştu. 

TAKOZ TUĞLA ARTIK SÜSLEME SANATINDA KULLANILIYOR
Ürettikleri takoz tuğlanın ülkenin 4 bir yanına gönderildiğini söyleyen Derbentli işçilerden Süleyman Afacan (43), ise  sözlerini şöyle sürdürdü:
“Takoz tuğla eskiden ev yapımında kullanılıyordu. Günümüzde ise dekor için kullanılmaya başlandı. Bu nedenle seri tüketimi yapılan bir tuğla olmaktan çıktı. Aslında takoz tuğla meskenlerde kullanılması gereken bir tuğla. Delikli tuğladan en önemli farkı da rutubeti sürekli olarak emebilmesi. Isı yalıtımında da çok sağlıklı. Takoz tuğlada fabrikalaşmaya gidilmediği için takoz tuğla üreticisi delikli tuğla sektörü ile rekabet edemiyor. İnsanlar takoz tuğlayı hobi bahçelerinde ya da meskenlerin keyfe keder dekorlarında kullanıyor. Takoz tuğla mesleği ölmezde şahlanmaz da.”  

Takoz tuğlanın depreme dayanaklılığının delikli tuğlaya oranla 5 kat daha fazla  olduğunu söyleyen Derbentli işçilerden Muzaffer Bülbül (28), takoz tuğla hakkında şu bilgileri verdi: 

YAPI MARKETLER 'YOK' DEMEMEK İÇİN BULUNDURUYOR
“Anadolu’daki birçok depremde hasar görmeyen evlerin tamamı takoz tuğladan yapılmış. Buna rağmen maliyet sorunu insanları delikli tuğlaya yönelmeye zorlamış. Bilinçli tüketici ev yapımında hala takoz tuğla kullanıyor ama bunlarda parmakla gösterilecek kadar az. İnsanlar güvenle kullandıkları iç mekanlarda delikli tuğla kullanırken, şöminesini göze hoş görünsün diye takoz tuğla ile yapıyor. Takoz tuğla günümüzde süsleme sanat malzemesinden başka bir işe yaramıyor. Yapı marketler ‘yok’ dememek için birer palet ellerinde takoz tuğla bulunduruyor. “ (OSMAN YURTTAŞ)